Dinsdag stond er weer zo’n wonderlijke foto van hem in de krant. Het was een beeld van de Blue Marlin, het grootste transportschip ter wereld dat de Rotterdamse haven binnenvaart. De deklast bestond uit achttien scheepsrompen en drie pontons. Je ziet een tafereel dat je je niet zou kunnen voorstellen. Maar het bestaat gewoon en Van Arkel is onze getuige. En zijn nieuwe boek Report Rotterdam is de getuigenverklaring.
Sinds 1986 werkt hij in de haven, maar met een andere intentie dan alle mannen en de enkele vrouwen die daar hun brood verdienen. Freek van Arkel (1959) is de beschouwer, soms afstandelijk, soms empathisch. Hij probeert de schaalvergroting in beeld te brengen, de groei richting Noordzee. Is altijd nieuwsgierig naar de verhouding tussen de arbeiders, de automatisering van het werk, de alsmaar grotere schepen en groeiende bedrijfsfaciliteiten. En zijn enige belang is een goede foto, eentje waar anderen naar willen kijken en, wanneer het mee zit, voor betalen.
Dit is het werk van een fotograaf zonder vrees, een man die met toewijding zijn onderwerp vastlegt. Nu vijfentwintig jaar lang. Aardige datum voor een overzicht. Een boek dus, een serieus drukwerk met een gewicht van 2090 gram. Gewicht, formaat en de kwaliteit van het drukwerk maken dit boek tot een fysieke ervaring, een sensatie die internet niet kan bieden. Op de 365 pagina’s zijn ruim 250 foto’s van Van Arkel en tien teksten van Dirk van Weelden gedrukt. De foto’s en de woorden vormen een prettige symbiose.
Van Weelden ging verschillende malen op stap met Van Arkel, kijkend naar het werk in de haven en naar de manier waarop de havenfotograaf daarop reageerde. Op basis van die uitstapjes heeft Van Weelden fraaie beschrijvingen geconcipieerd over zijn ontmoeting met de wereldhaven en de manier waarop de fotograaf zich daar beweegt.
Het boek is, als gezegd, groot en zwaar. Vormgever en fotograaf hebben gebruik gemaakt van de breedte: de lezer vindt in RR talloze, zowel horizontale als verticale panorama’s van soms 40, soms 50 of 60 centimeter. Daar kan je lekker in rondkijken. Een afgewogen selectie uit het archief zorgt ervoor dat er ook veel te zien is. Dat je een idee krijgt van de schaal van het werk dat daar wordt verricht: de grootte van de schepen, het formaat van de kades en de opslag en transportfaciliteiten direct erachter, de electronische coördinatie en de mensen die met joysticks of met de blote hand het werk uitvoeren.
De beelden ademen het vakmanschap, de grootschaligheid en de ambities waaruit het dna van de Rotterdamse haven bestaat. Dit soort beelden vallen niet onder de categorie ‘kunst’. Van Arkel presenteert ze, als een ware Rotterdammer, zonder poeha, provinciaals bijna. En die laatste term beschouw ik als een eretitel. Ik kan me herinneren dat een winnaar van de Nobelprijs literatuur ooit heeft gezegd dat ware kunst regionaal geïnspireerd is. Wie dat was, al sla je me dood, gaat zelf eens googelen. Maar ik weet dat het zo is, lees maar na, in alle grote literatuur.
Report Rotterdam is een document dat even droog als liefdevol is uitgevoerd, de lyriek is bij het onderwerp gelaten. En wat is de relatief kleine regio die Port Rotterdam heet een intense omgeving. En hoe mooi heeft Van Arkel die in beeld gebracht.
Report Rotterdam
foto’s: Freek van Arkel
teksten: Dirk van Weelden
voorwoord: Bram Peper
vormgeving: Yvo Zijlstra
gebonden, 30,7 bij 23,2 bij 4 cm, 365 pagina’s, ruim 250 foto’s in zwart-wit en fullcolor
uitgever: F2 publishers
prijs: 42,50 euro
Voor een preview van Report Rotterdam, zie: www.f2publishing.com