Het opinieblad Elsevier publiceert deze week zijn jaarlijkse top-100 van Nederlandse kunstenaars, gebaaseerd op hun zichtbaarheid in binnen- en buitenland. Rineke Dijkstra staat net als vorig jaar op de tweede plaats, Erwin Olaf steeg van de negende naar de derde plaats.
Bovenaan de lijst prijkt al zeven jaar – met een eenmalige onderbreking – Marlene Dumas, als enige onder de eerste tien met schilderkunst. Naast fotografie doen video en mixed media het goed. De top-100 is gebaseerd op activiteiten in zowel musea en kunstinstellingen als in de (particuliere) kunstmarkt, gewogen naar bekendheid en professionaliteit van locaties.
Anton Corbijn staat als derde fotograaf in de lijst, gestegen van 35 naar 15. Ruud van Empel ging ietsje achteruit, van 13 naar 18. Desire Dolron behoorde tot de snellere stijgers en is de vijfde fotograaf op de lijst: ze ging van 48 naar 24.
Opvallend is opkomst van documentair fotograaf pur sang Jan Banning, die van 47 naar 26 klom, vooral door het wereldwijde succes van zijn project Bureaucratics. Een treetje lager prijkt de naam van Viviane Sassen, die steeg van 51 naar 27.
Snelste stijger onder de fotografen is dit jaar Charlotte Dumas (wellicht ten overvloede: geen familie van de nr 1), met stip dus van 72 naar 31. En Rob Hornstra is de hoogst binnengekomen fotograaf: vanuit het niets op plaats 47.
Hellen van Meene blijkt stabiel: net als vorig jaar staat ze nu op 62. Ellen Kooi staat voor het eerst in de lijst, op 63. Nieuw zijn ook Jasper de Beijer (76), Iwan Baan (82), Henk Wildschut (84), Scarlett Hooft Graafland (94) en Marrigje de Maar (95).
En zoals het gaat met dit soort lijsten: er zijn ook dalers. Inez van Lamsweerde (van 34 naar 77), Paulien Oltheten (in de lijst genoemd met mixed media, van 68 naar 89) en Lidwien van de Ven (van 88 naar 98).
Tenslotte de afvallers, vorig jaar wel nog in de top-100 maar nu niet meer: Koos Breukel, Cuny Janssen, Frank van der Salm, Hendrik Kerstens, Margriet Smulders en Daniëlle Kwaaitaal.
Dat een hoge plek ook weer niet geheel rozengeur en manenschijn is, blijkt uit de toelichting van Elsevier-redactrice Riki SImons bij de hoogst genoteerde fotograaf: ‘Wel valt op dat in Dijkstra’s veilingresultaten in 2011 geen enkele weerslag viel te bekennen van de geplande Amerikaanse tournee – iets wat wél gebeurde jaren voor de recente Amerikaanse tournee van Marlene Dumas, die leidde tot een spectaculaire stijging van de prijzen van haar schilderijen. De hoogste verkooprijs voor een bekende Dijkstra-foto was vorig jaar 27.500 dollar, eenderde van wat die opbracht in de recordjaren 2005-2006.’
De top-100 van 2012 staat niet op internet. De uitgever heeft liever dat het papieren blad eerst goed wordt verkocht. Wel is de pdf van de editie van 2011 te downloaden.
Elsevier: Top-100 van Nederlandse kunstenaars van een jaar geleden