Fred Schmidt: Markt fotoboeken blijft groeien?

PhotoQ noteerde op 12 december onder de kop ‘Martk fotoboeken blijft groeien’ de voorspelling van Willem van Zoetendaal dat er de komende jaren nog meer fotoboeken zullen verschijnen dan de afgelopen jaren al het geval is geweest. Uitgever Fred Schmidt gelooft er niks van. Hieronder publiceren we zijn uitgebreide reactie. Voel je vrij om te reageren.
‘Markt fotoboeken blijft groeien’?

Naast Paris Photo, die patserige miljonairsfair in de verhuurkelder van het Louvre voor champagne-drinkende nouveaux-riches, waar de Erwin Olaf-kitsch voor Echte Kunst (groot formaat, tenslotte) wordt aangezien, was de gelijktijdig in een wat afgelegen wijk van Parijs georganiseerde alternatieve fotoboekenbeurs ParisOff een verademing. Met enthousiaste en enthousiasmerende, over het algemeen jongere, fotografen die hun eigen weg gaan. De toekomst van het fotoboek zag je er – wat een hoopvolle gebeurtenis voor iemand die de verkoop van fotoboeken in het afgelopen decennium praktisch heeft zien instorten en bijna zien verdwijnen.

Kort daarna alweer een evenement: een fotoboekenmarkt in Huis Marseille. De kop van het verslag hierover op de website van PhotoQ (d.d. 12-12-2010) luidt: ‘Markt fotoboeken blijft groeien’. Hilarische kop natuurlijk – altijd zijn er mensen te vinden die na een gezellige dag meteen gaan overdrijven. Verder lezend blijkt dat overigens vooral de optimistische opinie te zijn van een deel van de aanwezige grafische ontwerpers, die zo hun lucratieve winkeltjes aan het beschermen zijn. Het verslag eindigt aldus: ‘In een belendende ruimte (van de lokatie waar de bijeenkomst zich afspeelt) werden veel fotoboeken bekeken (!) en verkocht. (…) Het evenement trok ca. 300 bezoekers’. Need I say more? Driehonderd bezoekers, waarvan een groot deel zelf fotograaf of ontwerper. Elkaars werk bekijken en kopen is prima, natuurlijk, maar om dat nou een ‘groeiende markt’ te noemen. Galeriehouder/vormgever/uitgever Willem van Zoetendaal (verder een reuze aardige man, hoor) voorspelt ‘dat er de komende jaren nog meer fotoboeken zullen verschijnen dan de afgelopen jaren al het geval is’. Tja. Dat kun je makkelijk zeggen, er van uit gaand dat de oplage van al die toekomstige fotoboeken meestal één zal zijn (tenzij familie of vrienden ook wel een exemplaar willen – dan worden het er al gauw vier of vijf), zelf gemaakt via Apple’s Iphoto, of bij een van de vele nieuwe internetbedrijfjes als Blurb.com.

En dankzij ons mooie subsidiestelsel kan er af en toe een gesubsidieerd fotoboek verschijnen in een wat grotere oplage (maar voor het voortbestaan van dat mooie subsidiestelsel moeten we ook al vrezen).

De echte markt, voor door een uitgeverij uitgegeven serieuze fotoboeken, is helaas niet meer bestaand. Het oude, ouderwetse systeem (een uitgever produceert, verkoopt aan de boekhandel, die weer verkoopt aan het publiek) functioneert niet meer. Voor een deel ligt dat aan de boekhandels, die tegenwoordig alleen nog als doorgeefluik van bestsellers (thrillers, kookboeken) fungeren, maar ook het publiek laat het afweten. Een brede verspreiding van fotoboeken is hiermee van de baan. Jammer, maar het is niet anders. Het nieuwe, zeg maar digitale systeem dat daarvoor in de plaats aan het komen is, of al gekomen is, betekent de redding van het fotoboek. Kleinschaligheid is het noodzakelijk gevolg, en de boeken zullen alleen bij speciale gelegenheden als ParisOff getoond en verkocht kunnen worden (en via de eigen websites van fotografen), maar artistiek gezien is het resultaat misschien wel zo interessant, en vaak zelfs een verbetering. Echter, om die ontwikkeling nu een ‘groeiende markt’ te noemen, is regelrechte onzin. We moeten blij zijn dat er van een zo goed als verloren gegane markt iets te behouden blijkt – met veel dank aan de ontwikkelingen in de digitale wereld. Een ‘markt’ voor fotoboeken is er niet meer. Fotoboeken zelf zijn er gelukkig nog wel.

Fred Schmidt, Uitgeverij De Verbeelding

Eerder op PhotoQ verslag Fotoboekenmarathon: ‘Markt fotoboeken blijft groeien’