Voor mensen die graag fotografietentoonstellingen bezoeken ligt de tentoonstelling ‘Assorted Cocktail’ van Martin Parr op een ietwat onhandige locatie. Waar meestal Amsterdam, Rotterdam en Den Haag de vaste prik vormen, is nu de beurt aan het Gemeentemuseum Helmond. Gelukkig hangt het werk er lang genoeg (24 april t/m 16 september) om er eens de tijd voor te nemen. Grote vraag is echter: waarom wordt het werk van een Magnumfotograaf in Helmond geëxposeerd?
Parr bezocht Helmond in opdracht van de Vereniging Vrienden van het museum om het carnaval te fotograferen. Vermoedelijk hebben ze uitgerekend hem daarvoor uitgenodigd omdat hij bekend staat om zijn confronterende beeldtaal en de humor waarmee hij de huidige westerse samenleving een spiegel voorhoudt.
Het werk dat hij tijdens carnaval heeft gemaakt is weggestopt in het achterste hoekje van het Gemeentemuseum. Eerst wals je door zijn oeuvre heen, waaruit ze voornamelijk werk van 1983 tot 2004 hebben opgehangen. De foto’s zijn onlogisch verdeeld over de muren en middenin series wordt er veranderd van beeldformaat en/of omlijsting. Het is onduidelijk waar een serie begint en eindigt en dus waar je moet kijken. Dit is eerder de curatoren te verwijten dan Parr zelf. In tegenstelling tot hoe het werk is opgehangen, is de inhoud van Parrs werk namelijk zeer consistent. Dit wordt vooral zichtbaar wanneer je een groot deel van zijn oeuvre bij elkaar ziet hangen. Iedere reeks bestaat uit mensen die hij slim tussen de massa heeft uitgepikt. Door hard te flitsen benadrukt hij zijn onderwerpen nog eens extra. Altijd maakt Parr gebruik van felle kleuren waardoor zijn werk snel opvalt en sterk domineert. Misschien is dit een manier om zijn kijk op het onderwerp op te leggen aan de kijker. Hoe meer het domineert, hoe eerder men het accepteert.
Door zijn technische keuzes en duidelijke standpunt krijgt zijn werk veel kracht. Het werk is zeer subjectief, wat de vraag doet reizen hoe geloofwaardig de spiegel die hij ons voorhoudt is. Maar is niet alle fotografie in wezen subjectief? In het geval van Parr is die subjectiviteit zowel de kracht van zijn werk als iets waarmee hij uit moet kijken. Na verloop van tijd kunnen de beelden ongeloofwaardig worden, omdat hij vaak hetzelfde trucje toepast.
Met zijn werk reageert Parr op de propaganda die er volgens hem door de media gemaakt wordt. Hij toont hoe wij in onze huidige westerse samenleving leven, wat wij belangrijk achtten en hoe wij onszelf aan anderen presenteren. Dit doet hij op een nogal extreme manier. In series over verveelde koppels in een restaurant of mensen met mobiele telefoons toont hij herhaaldelijk hetzelfde. Hij zegt hiermee inderdaad veel over modernisering, individualisering, massaconsumptie en meer grote begrippen. Er zitten echter meer kanten aan dan alleen de negatieve die Parr belicht. Tegelijkertijd komt zijn standpunt niet naar voren als hij zowel de positieve als negatieve kant belicht en maakt het zijn werk juist goed dat hij voor één van de twee kiest.
In de serie over carnaval in Helmond doet hij precies hetzelfde. Hij pikt iedere keer weer de momenten er tussenuit waar mensen het meest stereotiep zijn voor het onderwerp. Hij kiest mensen met rare pakken en pruiken, mensen voor een friettent, druilerig Nederlands weer. Ik kan niet ontkennen dat ik soms moet lachen, maar toch is het jammer dat hij weinig aandacht besteedt aan hoeveel plezier Brabanders beleven aan deze jaarlijkse manifestatie, hoe vrolijk iedereen is of wat voor een saamhorige (en niet individualistische) sfeer er door de hele provincie hangt.
Natuurlijk is er sprake van massaconsumptie, natuurlijk is er sprake van modernisering en andere zaken die zowel een vloek als zegen voor ons zijn. Natuurlijk is het goed dat we daar met onze neus op gedrukt worden. Dat is absoluut de kracht van het werk van Parr. De spiegel die hij ons probeert voor te houden is een redelijk cynische, een die geen ruimte laat om meer te zien dan wat er gereflecteerd wordt maar enkel zijn kijk op de zaken toont. In veel series siert dat het werk juist, maar in zijn reeks over carnaval valt hij door de mand. Tien tot twintig jaar geleden was zijn werk sterk en vernieuwend, nu moet hij uitkijken dat hij niet in herhaling valt.
Assorted Cocktail – Martin Parr
24 april t/m 16 september 2012
Gemeentemuseum Helmond, locatie Boscotondohal
F.J. van Thielpark 7
www.gemeentemuseumhelmond.nl