De fotograaf Gert Jochems (Antwerpen 1969) reisde zeven keer naar Rusland en verbleef er in het totaal een jaar, vooral in Siberië. In het boek RUS toont hij zijn persoonlijke visie op het onmetelijke land achter de Oeral.
RUS heeft twee voorkanten en geen achterkant. Een zwart-wit- en een kleurendeel worden in het midden gescheiden door korte essayistische teksten van de Poolse journalist Ryszard Kapuscinski en de Belgische auteur Bernard Dewulf.
In de zwart-wit foto’s heeft Jochems een voorkeur voor de schemering. Op een enkel sneeuwlandschap na is het tamelijk duister in de Siberische buitenlucht. De interieurs kennen sterke contrasten, maar ook daar overheersen de donkere tonen. Een grove korrel versterkt de alomtegenwoordige melancholie. Dat klinkt ouderwets, maar Jochems’ composities zijn levendig en hebben vaak iets dwingends en verrassends.
Op de foto waarin een keurige oude heer ligt opgebaard zitten zeven vrouwen in een rijtje direct achter de baar. Vier hebben hun hand – al dan niet met een zakdoek- bij hun neus, twee houden hun handen gevouwen in hun schoot; vanuit de donkerste hoek staart de zevende vrouw naar de fotograaf. Rechts komt een arm het beeld binnen, het pistool in de hand wijst richting plafond.
De éénentachtig foto’s van het kleurendeel vormen zevenentwintig drieluiken. Zij tonen het Siberische landschap in haar woest- en ledigheid. Ook de overzichten van dorpen en steden maken een godverlaten indruk. De enkele inwoner die in deze foto’s figureert verricht onduidelijke handelingen. En in bijna elke foto lijkt het spoedig nacht te worden. De duisternis kruipt alweer uit de aarde omhoog, om met Nescio te spreken.
Nee, er spreekt weinig optimisme uit Jochems’ beelden. Met name voor de interieurs lijkt de term ‘donker’ nog een understatement. Op sommige bladzijden kijk je naar een beeld dat voor tachtig procent uit zwart bestaat, met enkele donkergrijze details.
Evengoed betoont de fotograaf zich een oprechte humanist. De beelden zijn hard en compromisloos, maar Jochems maakt ons, met inzet van al zijn talent, deelgenoot van het Siberische leven.
Han Schoonhoven
RUS
Fotografie Gert Jochems
Teksten van Ryszard Kapuscinski en Bernard Dewulf
Gebonden
Uitgave Fotomuseum Provincie Antwerpen
Prijs: 25 euro
De gelijknamige expositie in de galerie van het Antwerpse museum is verlengd tot 8 januari 2006
• Deze expositie is besproken op Photoq: Exposities in Fotomuseum Antwerpen: Jong is goed?
• En Hans Aarsman wijdde een Koekerd aan RUS: RUS