In opdracht van NRC Handelsblad maakte Koos Breukel in september een reeks portretten van Jan Wolkers. De krant publiceerde er enkele in M en verkocht een editie van de omslagfoto. Kort geleden verscheen er een boekje met (bijna) alle foto’s uit deze reeks.
Wolkers kende Alphen aan de Rijn, waar Breukel opgroeide. Wolkers en Breukel vielen beiden van hun geloof bij de dood van een geliefd huisdier, zo bleek tijdens de nazit. De samenwerking tussen auteur/beeldend kunstenaar en de fotograaf verliep zo goed, dat Breukel zich een grapje veroorloofde: ‘Die vent daar op de foto in de hoek van het atelier: is dat Jan Cremer?’ Het bleek een opname van Wolkers uit de tijd dat hij de honderd meter in 10,3 seconde liep.
Er zijn die middag in september 28 foto’s gemaakt. 22 ervan zijn opgenomen in De onstuimige spelbreker. De titel verwijst naar het essay dat Wolkers in 2005 over de dood schreef: ‘Ik houd van de dood als onstuimige spelbreker’. In alle portretten zien we een oude man die trots en geconcentreerd poseert. Wolkers had geen gêne over de rimpels in zijn hoofd, zijn door reuma aangetaste hand. Die middag zaten er twee vaklui tegenover elkaar, die heel goed aanvoelden wat hen te doen stond.
Om niet nader verklaarde redenen hanteerde fotograaf Koos Breukel (Den Haag 1962) de omgekeerde weg bij deze sessie. Normaliter begint hij van een afstandje te fotograferen en kruipt hij gaandeweg in de gelaatstrekken van zijn model. Bij Wolkers ging het net andersom. De laatste drie opnamen zijn lieve dubbelportretten van Karina en Jan.
In het boek worden in korte series kleurenfoto’s afgewisseld met zwart-witopnamen. Het is voor het eerst dat ik de kleurenbeelden van Breukel net wat beter vind dan de foto’s in zwart-wit (maar daar heeft hij er dit keer ook minder van gemaakt). Het boekontwerp van Sabine Verschueren is prachtig. De fotoserie wordt ingeleid met langzaam lichter wordende schutbladen en de lay-out is zodanig dat alle aandacht naar de beelden gaat. Mijn enige bezwaar tegen deze fraaie miniatuur over onze enig echte volksschrijver is dat die 25 tot 30 procent te duur is.
Han Schoonhoven
De Onstuimige Spelbreker
foto’s: Koos Breukel
tekst: Paul Steenhuis
ontwerp: Sabine Verschueren
paperback, 64 pagina’s, 16 x 20 cm, met 22 portretten in kleur en zwart-wit
uitgever: Veenman
prijs: 24,95 euro
Bij deze uitgave is een gelimiteerde editie (50 stuks) met een barietprint van 24 bij 30 cm uitgebracht, gesigneerd en genummerd. 750 euro