Niet gemaakte foto’s kunnen even veel zeggen over een fotograaf als de wel gemaakte. Dat bewijst het voorwoord van het boek ‘René Burri Photographs’. Dat bevat een interessante lijst van ‘untaken pictures’ van de Zwitserse fotograaf, every inch a gentleman.
• In 1964 in China drongen functionarissen van de regering aan dat hij een tuinman, kweker van orchideeën moest fotograferen, naar verluidt de vroegere keizer. ‘Ik had er genoeg van en weigerde.’
• In de bossen bij het Zwitserse St Moritz stuitte hij op de Franse komiek Fernandel met zijn chauffeur en Rolls Royce, ‘interessant, maar een beetje triest.’
• Eind jaren vijftig in New York liep een vrouw met donkere zonnebril in zijn richting. ‘Ik hief mijn camera. Ze weifelde, maar liep toch door. Het was Greta Garbo. Ik had een paar seconden om te beslissen of ik de foto zou maken of niet. Ik deed het niet. En plotseling was ze verdwenen.’
• In het Cubaanse Santiago trof hij Fidel Castro, in een hotel staand onder een verlicht bord met het opschrift Exit. ‘Ik zei tegen mezelf: je gaat die foto niet maken. Het zou te makkelijk zijn, te recht-op-en-neer, een foto die iedereen had willen maken. Fidel glimlachte naar me en vroeg: Alles goed? En ik zei: Alles is geweldig.’
Het is typerend voor de man die van een constructieve en anekdotische kijk op het menselijk bestaan zijn handelsmerk maakte. Of hij nu door Parijs slenterde of op oorlogsreportage langs het Suez-kanaal was.
Geen lijken, hoewel hij regelmatig op slagvelden was, in het Midden-Oosten, Korea, Vietnam. Burri is geen Nachtwey. Hij moet niets hebben van apocalyptische mystiek, schrijft fotoredacteur/conservator en vriend Hans-Michael Koetzle in het voorwoord dat interessant is voor iedereen die fotograaf wil worden en voor iedereen die de fotografie van de twintigste eeuw een warm hart toedraagt.
Maar ook geen zieligdoenerij, geen hongerlijders, zieken en daklozen in arme landen. Burri is namelijk ook geen Salgado ‘die de machtelozen reduceert tot hun machteloosheid.’
Wat absoluut niet wil zeggen dat Burri een mooi-weer-fotograaf is. Koetzle in het voorwoord: ‘Burri legt de structuren bloot, de verbanden en de belangen die tot oorlog leiden.’
En om dat krachtig te onderstrepen zijn vervolgens ruim 450 foto’s te bewonderen. En die gaan zeker niet alleen over oorlog, maar ook over de vele andere aspecten van het menselijk bestaan.
Phaidon Press; René Burri Photographs; foto’s René Burri, tekst Hans-Michael Koetzle; isbn 0 71483156; prijs 95 euro; 448 bladzijden; hardback.
Blader door 250 foto’s uit het boek bij Magnum Photos.
Begin maart bezocht Burri Amsterdam en signeerde een aantal exemplaren van het boek op schilderachtige wijze.
Belangstellenden kunnen terecht bij Artimo A-Z bookshop, Elandsgracht 8 en de FOAM_bookshop, Keizersgracht 609, beide in Amsterdam. Ook kunt u bellen: 020-6253344 of een e-mail sturen: bookshop@artimo.net