Stéphanie Solinas over identiteit en moderne maatschappij

Na aanleiding van de tentoonstelling Stéphanie Solinas – Sans Titre (Monsieur Bertillon) in het Foam gaf de fotografe Stéphanie Solinas een lezing op maandagavond 7 mei 2012 in de bibliotheek van het Foam museum over hoe fotografie identiteit construeert.
Stéphanie Solinas is een Franse fotografe woonachtig in Parijs en Barcelona, met een grote fascinatie voor het individu in de moderne maatschappij. Door middel van een zorgvuldige werkwijze en verschillende systemen onderzoekt ze het begrip identiteit. Solinas zegt vooral geïnteresseerd te zijn in de anonieme in plaats van de opvallende. De kleine ruimte waar de lezing plaatsvond en een klein publiek moest uitnodigen tot een gesprek tussen publiek en fotografe.

Solinas stak van wal door de theorie van Alphonse Bertillon toe te lichten. Deze man bedacht een identitificatie-systeem waarbij fotografie een belangrijk hulpmiddel was. Hij stelde regels en richtlijnen voor het fotograferen van het plaats delict bijvoorbeeld. Deze theorieën worden tot op de dag van vandaag gehanteerd. Aan de hand van Bertillon’s biografie die is geschreven door een nicht van hem is Solinas niet alleen de theorieën gaan onderzoeken maar werd ze ook nieuwsgierig naar zijn leven.

In de tentoonstelling zien we een 3D-masker waarin zij het gezicht van Bertillion heeft gereconstrueerd. Daarnaast heeft ze foto’s gemaakt op belangrijke plekken van zijn leven, op een manier waarop de gefotografeerde plekken lijken op een plaats delict. De foto’s doen denken aan de stijl die in de jaren 90 binnen de fotografie veel gehanteerd werd. Zelf zegt Solinas niet voor een bepaalde stijl te hebben gekozen, maar dat ze zich heeft gehouden aan richtlijnen die aansluiten op de theorie van Bertillon. Overigens vertelt ze eerder landschappen te hebben gefotografeerd, waardoor dit een logische stap voor haar was.

Later tijdens de lezing schuift Taco Bakker aan bij Solinas en ontstaat er ruimte voor vragen en discussie. Hij maakt de opmerking dat het werk over de theorieën van Alphonse Bertillon op een hommage lijkt, maar tegelijk ook kritiek geeft op het systeem van Bertillon. Solinas antwoordt dat haar werk absoluut geen hommage aan Bertillon is. Ze is nieuwsgierig naar zijn leven en het onderzoek dat hij verrichtte en is er van overtuigd dat hij veel invloed heeft gehad op het hedendaagse systeem, maar bekritiseert ook bepaalde onderdelen.

Vervolgens nam Solinas ons mee langs haar projecten, die elk op een eigen manier het begrip identiteit onderzoeken en bevragen. Bijvoorbeeld haar project Phénomènes (Freaks in het Frans), waarbij zij tweelingen heeft geportretteerd. Solinas zegt geboeid te zijn door de zelfde identiteit in twee lichamen en bevraagt ook hiermee het identificatiesysteem, want hoe kun je twee dezelfde identiteiten van elkaar onderscheiden?

Een ander project dat ze deelt met het publiek is Dominique Lambert. Dominique als voornaam en Lambert als achternaam zijn de meest voorkomende namen in Frankrijk. Solinas stuurde naar alle Dominique Lamberts in Frankrijk een brief met de vraag of ze wilden meewerken aan haar project. Van alle Dominique Lamberts die wilden meewerken maakte ze een identiteitsdocument volgens bestaande systemen: ze liet hen tekenen door een rechtbanktekenaar en zocht modellen volgens de omschrijvingen van de uiterlijke kenmerken die ze door professionals liet maken en fotografeerde deze. Hiermee wijst ze ook op de gaten van het systeem: soms werd duidelijk dat de tekeningen of foto’s niet waarheidsgetrouw waren en dat identiteit maar moeilijk vast te stellen is.

Solinas stelt dat niemand weet wat identiteit is. Er zijn wel diverse benaderingen door filosofen en wetenschappers, maar een werkelijke definitie is er niet. Dat maakt het ook zo moeilijk om het begrip te bevatten. Verder stelt ze dat er een gat is tussen identiteit en het individu. Dit gat probeert zij door middel van haar projecten te onderzoeken. Daarbij vind Solinas het boeiend hoe dynamisch identiteit kan zijn. Bovendien is identiteit het meest persoonlijkst wat er is, maar tegelijkertijd is het ook een onderdeel van de maatschappij. Dat is de paradox die Solinas erg interessant vindt.

Fotografie heeft geen objectieve waarde, maar een portret is vaak wel heel herkenbaar. Een foto zegt ons vaak meer over de identiteit van een individu dan een omschrijving van uiterlijke kenmerken of een vingerafdruk. Daarom zal fotografie altijd een belangrijk hulpmiddel zijn in het identificatiesysteem, aldus Stéphanie Solinas.

Foam: Stéphanie Solinas – Sans Titre (Monsieur Bertillon)

Eerder op PhotoQ:Gesprek met Stéphanie Solinas in Foam