The needle and the damage done

De entree van de presentatie wordt gedomineerd door een eindeloos veld klaprozen, de soort die opium bloedt. We zijn in Afghanistan, waar het verhaal begint: Poppy, in het spoor van Afghaanse heroïne. Het grensoverschrijdende, immense project van fotograaf Robert Knoth en schrijfster Antoinette de Jong.
De tentoonstelling
Op de benedenverdieping van het Rotterdamse fotomuseum loop je een ruimte in met op de achterwand dat klaprozenveld. Op de linkerwand is een wereldkaart aangebracht met tal van pijlen. De rechterwand geeft in tekst en schema een overzicht van de opiumverbouw in Afghanistan vanaf 1993 en daarmee gerelateerde gebeurtenissen. Sinds dat jaar onderzoekt het duo de weg van deze drug, de gevolgen van verslaving, de verbanden tussen teelt, fabricage en smokkel van opium en heroïne enerzijds en oorlog, terrorisme en criminaliteit anderzijds.

De samenhang tussen die fenomenen is de rode draad in de schokkende multimedia presentatie in de achterste ruimte van de expositie. Verhalen van De Jong, geluidsopnamen, archiefbeelden en foto’s en films van Knoth en De Jong, vertoond op vier schermen, nemen de toeschouwer de halve wereld over. Grenzen tussen landen, tussen misdadigers en wetshandhavers, tussen goed en kwaad blijken diffuus. Oorzaak en gevolg hebben meer verschijningvormen dan verwacht.

Het boek
In Odessa ontmoeten De Jong en Knoth Masha, verslaafd, een jonge vrouw, een meisje eigenlijk. Zes weken later horen ze dat Masha in haar bed is gestorven. Ze vertellen over zwarte leren koffers op vliegtuigstoelen, propvol bankbiljetten. Tien miljoen dollar aan crimineel geld vliegt dagelijks letterlijk eerste klas van Kabul naar Dubai. De chaos in Londense en Rotterdamse buurten wordt beschreven, de plaatsen waar de dealers de baas zijn.

Open publication – Free publishingMore book

Teksten en fotoseries zijn voorzien van een paginanummer, de naam van land of stad en een jaartal. Tekst en foto’s hebben een eigen volgorde en plaats in het boek. Een register ontbreekt, zodat je een ware ontdekkingsreis moet ondernemen om de beelden bij de woorden te vinden, of vice versa. Het zal de bedoeling zijn, maar ik vind het een nogal arteficiële ingreep, zeker voor zo’n groot en veelzijdig boek.

Het is schier ondoenlijk om alle aspecten die in boek en expo worden aangeraakt binnen deze bescheiden bespreking de ruimte te geven die ze verdienen. Het idee achter dit project mag je gerust ambitieus noemen en de uitwerking ervan verdient alle lof. Het kost tijd om de samenhang van de delen voor jezelf te reconstrueren, maar dat is het waard. Poppy biedt een bijzondere kijk op onze woeste wijde wereld, op zoals De Jong en Knoth het noemen ‘de achterkant van de globalisatie’.

Poppy
In het spoor van de Afghaanse heroïne
fotografie en tekst: Robert Knoth & Antoinette de Jong
productie: Paradox
tot en met 10 juni in het Nederlands Fotomuseum
Wilhelminakade 332 in Rotterdam

Poppy
Trails of Afghan Heroin
Robert Knoth & Antoinette de Jong
Gebonden, 17 bij 24 bij 5 cm,492 pagina’s, 108 tekstpagina’s, 384 pagina’s met kleur en zwart-wit foto’s.
vormgeving: Kummer & Herrman
uitgevers: YdocPublishing en Hatje Cantz Verlag
prijs: € 39.50

info en links: facebook.com