De Italiaanse fotograaf/vormgever Oliviero Toscani is niet alleen rijk en succesvol, hij is ook – ‘ik ben een kind van de jaren zestig’ – sterk sociaal betrokken: ‘Het begrip markt staat in de huidige tijd alleen nog maar voor geld verdienen, maar het is ook een ontmoetingsplaats, een sociaal fenomeen,’ zegt hij bij het uitspreken van de Sem Presser Lezing 2006 in het Amsterdamse Felix Meritis, tijdens de Award Days van World Press Photo.
Zijn lezing betaat uit het tonen van een groot aantal foto’s, tijdschriftpagina’s, reclameposters en andere producties die hij de afgelopen veertig jaar maakte (voor onder meer Vogue, Elle, Benetton en Colors). Verhalen achter de foto’s lardeert Toscani rijkelijk met one liners. De na de lezing geplande discussie met het publiek blijft beperkt omdat Toscani’s lezing te zeer uitloopt – curieus genoeg voor zo’n gevierd communicator is dat de laatste 20 minuten van zijn verhaal opgaan aan het hakkelend voorlezen van pamfletterige notities over het onrecht in de wereld. Alsof de verzamelde fotojournalisten en -redacteuren niet weten dat de kloof tussen arm en rijk alleen maar groter wordt.
Gelukkig ging het voorafgaande vertellen-uit-de-losse-pols Toscani veel beter af. Hierbij een bloemlezing van tien prikkelende stellingen:
– Fotografie is voor mij gepubliceerde fotografie. Wat niet is gepubliceerd, is geen echte fotografie. Het is hooguit iets embryonaals.
– In het begin werkte ik wel als fotojournalist. Ik richtte me op de connectie tussen de mafia en de kerk. Dat leverde niet meer op dan wat foto’s in een lokale krant.
– Modefotografie gaf me de gelegenheid alleen te zijn. Ik koos zelf de modellen, er waren geen collega’s, geen redacteuren die zeiden wat ik moest doen.
– Meisjes krijgen geen anorexia door het kijken naar journalistieke fotografie, maar door het kijken naar reclame.
– Een fotograaf wordt steeds meer een regisseur, zeker in de mode en reclame. In de toekomst zul je mensen hebben zonder camera die zich fotograaf noemen.
– Volg je eigen weg. Maak je alleen maar foto’s omdat je denkt dat je opdrachtgever ze mooi vindt, dan wordt het niks.
– Beseffen we dat beelden heel belangrijk zijn geworden voor de geschiedenis van de mens? Dat is een grote verantwoordelijkheid. Elke dag dat ik mijn camera pak, ben ik me daarvan bewust.
– Zouden er de afgelopen tweeduizend jaar al camera’s zijn geweest, dan zou Napoleon er niet zijn geweest, Jeanne d’Arc niet en vermoedelijk zelfs Jezus Christus niet: dan hadden we kunnen zien dat wonderen niet bestaan.
– De grote merken voeden de wereld niet. Ze worden erdoor gevoed.
– Ik verkoop mijn foto’s aan de media waarvan ik zeker weer dat ik daar de grootst mogelijke invloed mee kan uitoefenen.
* Reageren? Mail PhotoQ