De juni-editie van het tweemaandelijkse ‘Bladen in de Balie’ draait om trends in tijdschrift fotografie. Vier sprekers delen hun visie met een volle zaal in debatcentrum De Balie in Amsterdam: Jildou van der Bijl (hoofdredacteur van LINDA.; Nancy Berendsen, hoofdredacteur Ouders van Nu; Theo Audenaerd, oud beeldredacteur Volkskrant Magazine en Walter Sans, manager van Studio 5982.
Programmamanager Theo Eijspaart van de Groep Publiekstijdschriften leidt de middag met de centrale vraag: hoe kun je als tijdschrift met originele, creatieve beeldtaal het verschil blijven maken?
In your face – Volkskrant magazine
Theo Audenaerd bijt het spits af. Hij is als beeldredacteur verantwoordelijk geweest voor het veelgeprezen fotobeleid van het Volkskrant magazine.Sinds de recente restyling (vrouwelijker, vriendelijker) van het magazine is Audenaerd terug bij de dagelijkse krant om de zaterdagse katernen meer het aanzien van een tijdschrift te geven. De zaal gniffelt daar hartelijk om.
Audenaerd kwalificeert de fotografie (m.n. reportages en portretten) onder andere met ‘eigengereid’, ‘lelijk’, ‘rauw’, ‘op het randje’, ‘in your face’, ‘realistisch’ en ‘simpel’.
Het wekelijks portret op de cover leidde in het begin tot een patstelling: het zou herkenbaar werken, maar wellicht na verloop van tijd ook saai worden. Daarop bedacht hij een list: een poule met zeer uiteenlopende fotografen samenstellen. Audenaerd zocht de juiste fotograaf bij het onderwerp en de fotograaf was vervolgens vrij om te doen wat hij wilde. Hij werkte bijvoorbeeld met Koos Breukel voor de meer klassieke en serieuze portretten, Victor Bergen-Henegouwen als het een beetje mocht wringen, Ivo van der Bent voor lichtvoetiger werk.
Iemand in de zaal vraagt of geportretteerden ook inspraak hadden in het uiteindelijke beeld. 0,1% antwoord Audenaerd. In principe niet, maar sinds steeds meer mensen gingen op internet onderzoek doen naar de fotograaf krijgt hij zo nu en dan wel specifieke verzoeken, vooral als ze door iemand níet gefotografeerd willen worden.
Home Made – Ouders doen het werk
Nancy Berendsen ontketende een revolutie in beeldtaal door in Ouders van Nu alleen nog maar met homemade foto’s te werken.Homemade wil niet zeggen dat de fotografie knullig is. Zoals een dame in het publiek opmerkt zien de foto’s er bepaald professioneel uit. Berendsen legt uit dat dat het resultaat is van een filosofie en heel hard werken, niet omdat er geen geld meer was. Zij vroeg zich met haar redactie af hoe het blad zich van de concurrentie – zelfs binnen Sanoma – kon onderscheiden. Het antwoord vond ze in de fotografie, die met name alle belangrijke momenten van een opgroeiende baby moest vastleggen. Omdat een baby niet op commando voor het eerst omrolt of gaat lopen leken de ouders – die allemaal een camera in de aanslag hebben – bij uitstek geschikt het beeld te leveren. Die oprechte momenten passen bovendien goed bij het DNA van het blad: herkenbaar, liefdevol, oprecht, inspirerend.
Ouders werden opgeroepen om hun foto’s via Facebook in te sturen. Duizenden beelden kwamen er binnen, waar met veel selectiewerk 5% bruikbaar materiaal van werd overgehouden. De nabewerking en die kritische selectie maken de werkwijze niet goedkoper dan het verstrekken van een opdracht aan een professionele fotograaf.
Zowel ouders als adverteerders reageren goed op de nieuwe strategie – als een van weinige zit Ouders van Nu op budget.
Er zitten blijkbaar zeer weinig fotografen in de zaal, want kritische vragen over broodroof worden er niet gesteld.
Keuzevrijheid wordt steeds beperkter
Walter Sans nam met vier fotografen 7 jaar geleden de Sanoma fotostudio over. Studio 5982 levert tegenwoordig een jaarproductie van 15.000 gepubliceerde beelden aan tal van tijdschriften. Sinds hij de studio overnam is het scala aan soorten fotografie enorm uitgebreid. Niet alleen productfotografie, ook mode, reclame en lifestyle behoren tot het aanbod. Sans benadrukt dit omdat klanten vaak denken dat de studio maar één ding doet. Die hokjesgeest zint hem maar niets.
Een ander euvel waar Sans tegenaan loopt is dat opdrachtgevers vaak (te?) goed weten wat ze willen. Het gevolg is dat zijn fotografen soms alleen de foto nog maar hoeven maken: styling, modellen, locatie, alles wordt geregeld. Zeker sinds steeds vaker een stylist en niet een redacteur een opdracht begeleidt. Stylisten werken vaak voor een (beperkt) vastgesteld budget en willen daarom zo snel mogelijk klaar zijn, hetgeen ten koste gaat van de kwaliteit. De inmenging gaat soms zo ver dat er discussie ontstaat tussen fotograaf en stylist over wie het beeld nu eigenlijk gemaakt heeft.
Sans legt een duidelijke voorkeur voor redactioneel werk aan de dag ten opzichte van commercieel werk. Er is meer keuzevrijheid, al zijn er altijd ook dingen die vast liggen, het toeval speelt een grotere rol en er hoeft minder gephotoshopt te worden.
Sans stimuleert zijn fotografen zich te ontwikkelen en vrij werk te maken. Dat vrije werk geeft een opdrachtgever inzicht in wat er allemaal kan.
Goed voorbeeld doet goed volgen
Jildou van der Bijl werd samen met Linda de Mol Hoofdredacteur van het Jaar 2011. De Mercur-jury prees onder meer de fraaie fotografie en rijke beeldtaal van LINDA., een beeldtaal die breder is dan fotografie alleen. Die beeldtaal typeert ze als brutale glamour met een knipoog, maar het moet wel mooi zijn. Daar hoort ook zo nu en dan een schaap dat een wollen muts showt of een kat met obesitas tussen.
Terwijl de technicus de laptop weer op gang brengt, ontkracht Van der Bijl de mythe dat fotografen voor niets zouden willen werken om in LINDA. te komen. Het is hard werken met gedreven mensen voor normale budgetten.
Waar De Volkskrant zichzelf beperkte door alleen portretten op de voorkant te zetten, moet LINDA. het bovendien elke maand met hetzelfde model doen. Steeds wisselen van fotograaf en door Linda de Mol nu eens als typetje, dan weer als zichzelf te portretteren proberen ze de verveling voor te zijn.
Iedere week vindt er een beeldoverleg plaats tussen de art director, de chef beeld, de hoofdredactie en de producent. Zij beslisten bijvoorbeeld dat gewone vrouwen niet te zoet, maar wel enigszins naturel en toch gestileerd geportretteerd moeten worden. Nieuwe stijlen en fotografen proberen ze uit op bekende Nederlanders. Beeld moet altijd autonoom zijn. In het geval van de dubbelinterviews die twee BN’ers met elkaar doen is de tekst vaak ondergeschikt en misschien wel matig van kwaliteit, vertrouwt Van der Bijl de zaal toe.
Inspiratie put ze onder andere uit de klassiekers. Ken de geschiedenis, weet wat kwaliteit is, bezoek tentoonstellingen, weet wie er prijzen hebben gewonnen, raadt ze het publiek aan.
De gebruikelijke paneldiscussie aan het eind wordt in verband met de tijd beperkt tot een vraag van Theo Eijspaart aan de zaal: hoe kun je met weinig budget toch aan bijzondere fotografie komen? Een goed idee, werken met kunstacademie studenten, Jildou van der Bijl noemt creativiteit als belangrijk ingrediënt en Theo Audenaerd oppert eens in de zoveel tijd een gratis nummer te maken met bijvoorbeeld historische fotografie waar het copyright van verlopen is. De drukker en de beeldredacteur moeten uiteraard wel worden betaald.
—
‘Bladen in de Balie’ is een initiatief van de Groep Publiekstijdschriften met als doel collega’s en vakgenoten elkaar te laten te ontmoeten, praktijkervaringen uit te wisselen en bijgepraat te worden over de meest actuele redactionele en technische ontwikkelingen op tijdschriftengebied. Ongeveer eens per twee maanden wordt zo’n gratis bijeenkomst georganiseerd. – www.bladenindebalie.nl
Een uitgebreid (beeld)verslag vind je binnenkort op bladenindebalie.nl/pages/edities.html
Op LinkedIn is een Bladen in de Balie groep aangemaakt met discussiemogelijkheid om feedback te geven, suggesties aan te dragen en mee te praten over de besproken onderwerpen. http://www.linkedin.com/groups/Bladen-in-De-Balie-4351212