Een foetus in de bolle buik van je moeder, baby, kind, dan tiener, adolescent, volgroeid en mogelijk moeder of vader, ouder, oud, oudst en uiteindelijk een stoffelijk overschot. Mits niet voortijdig onderbroken, verloopt een mensenleven aldus. Me We, het gerijpte overzicht uit het oeuvre van portret-, maar vooral mensenfotograaf Koos Breukel krijgt vorm in een expositie en een groot boek die in september publiek worden.
De studio van de fotograaf stuurde een pdf, de digitale dummy van het boek. Over de telefoon vertelde Bas Vroege van Ydoc/Paradox over de vormgeving van de expo. Deze bespreking gaat dus over een virtueel boek en een teaser voor de tentoonstelling. Ik doe met dit stuk nu een schot voor de boeg.
De foto hierboven zag ik twintig jaar geleden in het Archictectuurinstituut in Rotterdam. Zes, zeven of acht fotografen gaven hun draai aan het thema ‘architectuur en ik’, of zoiets. Ik heb die briefing niet meegemaakt, maar het kwam erop neer dat ze geacht werden te laten zien wat de gebouwde omgeving voor hen, als fotograaf en/of mens, betekent. Goed, ik dwaal door de conceptueel vormgegeven expo (iedere fotograaf heeft zijn eigen gang, een steeg eigenlijk) en raak blasé door de afwisselend belerende en esthetische interpretaties. Ga een hoek om en staar naar de celmuur van een huis van bewaring en de even dagelijkse als onheilspellende inrit van de Schipholtunnel. En dan deze foto: een moeder en een zoon, die ieder op hun eigen manier de plaats bekijken waar de eerste de tweede op de wereld heeft gezet.
Achteraf weet ik dat ik op dit moment besefte dat de keuze om beschouwer te zijn en geen fotograaf, de juiste is. Deze foto is zo direct en zo ver dragend, dit is een foto waar ik niet jaloers op wil worden, dit is een beeld dat ik wil zien. Koos Breukel publiceert kort na deze expo Wretched Skin, zijn eerste monografie, vormgegeven door Sabine Verschueren, waarmee hij ook Me We heeft samengesteld. Ik koop dat boek, in de voorverkoop, een luxe-editie met een afdruk naar keuze, na een dia-avond in De Moor. Breukels inleiding bestaat bij die gelegenheid uit de woorden: ‘Mag het licht uit’. Waarop een serie laconiek danwel verlegen en vaak ook niet toegelichte beelden passeert die mij de adem benemen.
We zijn twintig jaar verder, de fotograaf, de vormgeefster en de beschouwer, wiser and sadder, en dat is maar goed ook. Zonder amorele compassie en door de jaren verworven vakmanschap had Breukel dit grote boek niet kunnen maken. Deze fotograaf houdt niet van taboes of hypocrisie. Deze aanvankelijk verlegen man wil over zijn schaamte stappen en dat in samenwerking doen met elke man, vrouw of kind die hij voor zijn camera krijgt. De waarheid bestaat niet, maar laten we proberen eerlijk te zijn.
Me We telt meer dan tweehonderd foto’s. Het verhaal begint met een indrukwekkende reeks zwangere vrouwen. De digitale dummy toont een even fraaie als geraffineerde opeenvolging van mensenbeelden. Veel intense portrettten? Ja! Maar tijdig onderbroken door foto’s die de spanningsboog even ontlasten. Een ruim ademende foto over twee pagina’s van Amke en hond Willem, in een Frans bos. Of een beeld van twee gasten in de modder in een crossauto.
Met Amke, die naast dieren ook veel mensen fotografeert, besprak ik de aanpak van de portretfotograaf. Mijn concrete vraag was of het verschil maakt wanneer Breukel een man of een vrouw portretteert. Haar antwoord is overtuigend en eenduidig: ‘Koos praat met iedereen die zijn studio bezoekt. Hij neemt alle tijd. Wanneer die persoon er aan toe is om voor de camera te gaan staan, weet hij meestal al hoe ze op de foto moeten. Dat kan ik niet. Ik wil gelijk aan het werk. En of het een man of een vrouw is maakt voor hem geen verschil. Hij concentreert zich op de kracht van het beeld.’
Daar heb ik vooralsnog weinig aan toe te voegen. De tentoonstelling is te zien vanaf 7 september, op 20 september is er een evenement waar de officiele opening en de presentatie van dit boek (door Stephan Vanfleteren) deel van uitmaken.
De verklaring van de titel is te vinden in dit korte filmpje:
boek
Me We
foto’s: Koos Breukel
teksten: Erwin Mortier en Hedy van Erp
vormgeving: Sabine Verschueren
396 pagina’s, ongeveer 220 foto’s in full color en duotone
uitgevers: Ydoc Publishing / Hannibal Publishing
prijs: € 55,- (bij voorintekening tot 1 september gesigneerd)
tentoonstelling
Me We
van 7 september 2013 tot en met 12 januari 2014
Fotomuseum Den Haag
Stadhouderslaan 43 Den Haag