Dat is wat fotograaf Lana Slezic te horen kreeg van een vijfentwintig-jarige man in Kandahar, Afghanistan. Slezic trok twee jaar door het land om het lot van de vrouwen vast te leggen. Een verblijf dat resulteerde in Verloochend, een paradoxaal boek met diep-tragische verhalen en buitengewoon mooie foto’s.
Afghanistan kent een macho-cultuur waar een vrouw nog steeds weinig tot niets voorstelt. Unicef becijferde dat 85% van de Afghaanse vrouwen analfabeet is. Ze worden – vaak op zeer jonge leeftijd – uitgehuwelijkt en door hun echtgenoot en schoonfamilie als bezit beschouwd. In ongeveer zestig foto’s en zeven verhalen geeft Lana Slezic (Toronto, Canada 1973) haar visie op de keiharde omstandigheden voor vrouwen in een opmerkelijk fotogeniek land.
Het eerste van de zeven opgetekende levensverhalen is feitelijk nog het mildst. De fotografe bezoekt met haar tolk de zestienjarige Samia op de dag van haar huwelijk met een vijfentwintigjarige man. De verbintenis is gearrangeerd, zoals drie-kwart van de huwelijken in Afghanistan. Ze heeft haar aanstaande echtgenoot gesmeekt haar school af te mogen maken. ‘Als je dat perse zou willen, zal jouw toekomst met mij niet gelukkig zijn,’ antwoordde hij.
Omdat scheiden taboe is, kiezen jaarlijks honderden vrouwen voor zelfmoord, vaak door middel van zelfverbranding. Op zelfdoding rust ook een taboe, waardoor er geen betrouwbare statistieken over bestaan. Verschillende hulporganisaties stellen echter vast dat het aantal groeit.
Slezic ontmoet de moeder van een vrouw die de dag ervoor brandend uit een raam is gesprongen en daarbij omkwam. Ook spreekt en fotografeert ze Zahra, een vrouw met enorme littekens ten gevolge van brandwonden. Zahra vraagt een echtscheiding aan. Haar verzoek wordt door de rechter afgewezen. Op de hoorzitting vertelt ze de rechter dat wanneer hij haar dwingt bij haar man te blijven, ze ervoor zal zorgen dat de volgende zelfmoordpoging wel zal lukken. Daarop kent de rechter de scheiding alsnog toe.
De fotografe bezoekt Malalai, de eerste vrouwelijke politieagent in Afghanistan. Ze portretteert haar in de boerka die ze draagt wanneer ze in functie is en in een prachtige jurk tijdens het besnijdenisfeest van haar vijfjarige zoon. Malalai laat Slezic een stapel polaroids zien van de situaties waarin ze ernstig mishandelde vrouwen aantrof.
Slezic heeft in gezelschap van haar tolk gesluierd door Afghanistan gereisd. Omdat haar tolk over grote sociale vaardigheden bleek te beschikken en de fotografe zich bescheiden opstelde, waren de Afghaanse vrouwen zeer openhartig en mocht Slezic ze thuis ongesluierd portretteren. In enkele foto’s tonen de vrouwen zonder gêne hun verminkte lichaam.
Het overgrote deel van de foto’s is echter van een overrompelende schoonheid. Het landschap, de simpele, soms geruïneerde, woningen, de kleurenpracht van de Afghaanse gewaden en de karakteristieke gelaatstrekken van de donkerogige vrouwen zijn door Slezic prachtig in beeld gebracht. Je ziet dat ze de tijd heeft genomen en een selectie kon maken uit een groot aantal beelden.
De vormgeving van het boek staat ten dienste van de foto’s, het drukwerk is onberispelijk. De foto’s zijn zonder bijschriften op verder zwarte pagina’s gedrukt, zodat de kleuren mooi uitkomen. Achterin het boek staan alle foto’s klein afgedrukt, waar ze vergezeld gaan van korte teksten. Verloochend blijkt een glashelder en esthetisch pleidooi voor hetgeen de regionale Unicef-directeur Cecilia Lotse verleden jaar op een conferentie in Kabul al verklaarde: ‘Het investeren in vrouwen en meisjes moet prioriteit krijgen in het belang van de toekomst van Afghanistan.’
Han Schoonhoven
Verloochend
fotografie en tekst: Lana Slezic
gebonden, 22 x 24,5 cm, 132 pagina’s, zo’n 60 foto’s in full colour
uitgave: Mets & Schilt Amsterdam
Verloochend / Forsaken verschijnt ook in het Engels, Duits en Spaans
prijs: 29,90 euro
Het werk van Lana Slezic is nog tot en met 28 oktober te zien op de hoofdtentoonstelling van het fotofestival Noorderlicht.
• Veel beelden van en informatie over Slezic zijn te vinden op: www.lanaslezic.com