Anouk Kruithof verruilde haar Berlijnse woning gedurende de eerste drie maanden van 2011 voor kunstenaarsresidentie Het Vijfde Seizoen in Den Dolder. Daar vierde ze verjaardagen van tien verschillende cliënten. Maar dat niet alleen. Kruithof vroeg hen naar de betekenis van verjaren en hoe zij hun verjaardag het liefst zouden vieren. Het resultaat van dat onderzoek is ‘Lang zal ze leven’.
Ter introductie kort iets over Het Vijfde Seizoen, een kunstenaarsverblijf te midden van de bossen rond Den Dolder op het terrein van de Willem Arnts Hoeve, waar meer en minder getroebleerde patiënten voor korte, lange of altijd wonen. Vijfenveertig kunstenaars reflecteerden de afgelopen twaalf jaar op kunst en gekte op zeer uiteenlopende wijzen. Dat Anouk Kruithof werd toegelaten met een plan voor een fotografisch werk is best een beetje bijzonder, omdat de organisatie wat reserves heeft bij fotografie. Dat zou snel kunnen verzanden in clichés, als voyeuristisch ervaren worden en misschien zelfs in het nadeel van de cliënten kunnen werken. Omzichtigheid is geboden. Door het karakter van ‘Lang zal ze leven’ –eerder een kunstenaarsboek dan een beeldverslag- krijgt het onderwerp echter een bijna fictief karakter en omzeilt Kruithof handig veel van de bezwaren.
‘Lang zal ze leven’, Anouk Kruithof from PhotoQ on Vimeo.
‘Lang zal ze leven’ heeft een tabloidformaat. Bruin hardboard dient als achtergrond voor de met gekleurde kaarsjes voor op een taart -een deel brandt nog- gespelde titel op de cover. Voor de inhoud moet je eerst een wit cadeaulint lospeuteren, dan de cover omslaan en mintgroene pagina’s ontdekken. De publicatie is opgedragen aan oma Kruithof die veel tijd heeft doorgebracht in psychiatrische instellingen. Kruithof is bekend met gekte, met ‘mentaal verdwalen’ zoals ze het omschrijft. In haar werk lijkt ze vaak te zoeken naar een staat van losheid, oprechtheid. Naar wat er gebeurt als de dingen op knappen staan.
Tien portretten, levensgroot en ruw uitgeknipt. Net maskers voor een bal, compleet met gekke bekken. Enkele uitspraken van de geportretteerden -de een is loslippiger dan de ander- zijn op een typemachine uitgetikt, vervolgens uitgeknipt en opgeplakt. Als een losgeldbrief. Onsamenhangend, dreigend. Wat is vrijheid? En kun je nog zoiets beleven als je fysiek en geestelijk ernstig beperkt bent? Hoe geef je dat vorm? Kruithof zocht naar een antwoord en vond mensen die genoegen nemen met kleine dingen. ‘Lekker wokken en dansen in de Escape’; twee bosjes witte fresia’s zoals ze die van haar vader altijd kreeg; ‘ik zou mijn geld weggeven aan een jong vogeltje’, zei de 44-jarige man. Zijn lievelingskleur: fuchsia
Naast het portret naam, geboortedatum en leeftijd. Daaronder een papiertje in de lievelingskleur van de geportretteerde, vastgeplakt met een cellotapeje. Eronder een afbeelding van de fototaart die Kruithof ter gelegenheid van de verjaardag bestelde. Ari Quartel zet hem op haar rollator, schuifelt ermee weg. Een gast van Frits de Beer eet een tompouce met een foto van zijn gezicht erop. Zij (je ziet het aan de slanke vingers) zet er een vork in, met de vinger de foto op zijn plek houdend. Het is toch zijn hoofd.
Kijkdoos, installatie, schouwtoneel. In een collage van documentair aandoende beelden schets Kruithof een bijna ruimtelijk beeld van het partijtje. Het is gemakkelijk om je te vrolijk te maken over de tien mensen die zich door Kruithof hebben laten fotograferen. En dat mag misschien ook wel. Maar wrang is het ook, want ‘Lang zal ze leven’ is niet vanzelfsprekend voor mensen die misschien geen lange levensverwachting hebben, of het leven gewoonweg niet leuk vinden. Die titel wringt met de vrolijke beelden, met de kwetsbare papieren werkelijkheid van deze levens door de kunstenaar opgetekend en samengevat. De publicatie openbaart haar wrange werkelijkheid sluipenderwijs, breekt vooroordelen af terwijl ze ze gelijk bevestigt, laat zien dat er niet alleen ellende is maar ook dat het leven oneindig veel zwaarder kan zijn dan wij ons wellicht kunnen voorstellen. ‘Lang zal ze leven’ is een boeiend, integer document, zowel door inhoud als vorm. Bladzijden moeten voorzichtig worden omgeslagen, de ongelijke papierformaten die delen van het verhaal afschermen eisen aandacht en oprechte interesse die beloond wordt met openhartigheid en een lach.
Lang zal ze leven
Anouk Kruithof
ISBN 978-90-817081-1-1
Bestellen kan met een mailtje aan mail@anoukkruithof.nl