Voor het eerst in twintig jaar heeft de fotomanifestatie Noorderlicht het besluit moeten nemen een essay van een curator te verwijderen uit haar catalogus. Dit onder dreiging van het terugtrekken van foto’s uit de manifestatie en mogelijke juridische stappen door Associated Press, een van de grootste fotoagentschappen ter wereld, aldus een persbericht van Noorderlicht. Het gaat om de inleiding die Magnum-fotograaf Stuart Franklin schreef voor zijn selectie uit foto’s van Palestijnse fotografen over de inval van het Israëlische leger in de Gaza-strook begin dit jaar.
English? Read this pdf
(and read the comment by AP below)
Volgens AP was het bij het maken van de eerste afspraken duidelijk dat de foto’s voor zichzelf zouden spreken en dat ze niet zouden worden gebruikt om een politiek standpunt te ondersteunen. ‘AP is een onafhankelijke wereldwijd werkende nieuwsorganisatie wier fotojournalistiek duidelijke eigen normen heeft,’ aldus AP- woordvoerder Paul Colford. Hij vindt dat de aanvankelijke afspraak geschonden zou worden door het toevoegen van de bewuste tekst van Stuart Franklin. Colfords integrale reactie is te lezen in een reactie onderaan dit bericht.
Het bericht van Noorderlicht vervolgt:
‘Hoewel Noorderlicht geprobeerd heeft zich te verzetten tegen inperkingen van de vrijheid van meningsuiting, is ze financieel en organisatorisch onmachtig het op te nemen tegen een grote partij als AP. Na langdurig overleg – met AP, met gastcurator Stuart Franklin, en intern – is besloten het essay te vervangen door twee korte statements, die onderaan dit persbericht zijn bijgevoegd.
Waar begon het allemaal mee? Op 27 december 2008 vielen Israëlische troepen de Gazastrook binnen, in reactie op raketaanvallen vanuit Palestijns gebied. Op 18 januari 2009, aan het eind van Operatie Gegoten Lood (‘Cast Lead’), waren er ongeveer 1300 Palestijnen omgekomen, waaronder 300 kinderen. Aan Israëlische zijde verloren dertien mensen het leven.
Noorderlicht stelt zich ten doel middels de manifestatie Human Conditions het ongeziene, menselijke verhaal achter conflicten zichtbaar te maken. Daarom stond zij volledig achter het idee van Stuart Franklin, voormalig voorzitter van het befaamde fotoagentschap Magnum Photos, naar Gaza af te reizen en lokale fotografen te interviewen. Omdat Israël het gebied voor buitenlandse media had afgesloten, waren deze fotografen de enigen die tijdens het conflict konden werken. Onder de zwaarst denkbare omstandigheden slaagden zij erin beelden te vergaren en naar de buitenwereld te zenden. Een aantal van deze fotografen is aangesloten bij de Associated Press. Franklin sprak niet alleen met hen, maar kreeg ook veel aangrijpend fotomateriaal mee, dat te zien is in zijn bijdrage Point of No Return.
De Associated Press maakt geen bezwaar tegen de tentoonstelling an sich, maar tegen de inhoud van het begeleidende essay van Franklin. Deze erkent dat aan beide zijden misdaden zijn begaan, maar stelt Israël hoofdverantwoordelijk voor de omvang van het bloedvergieten. Zowel Franklin als Noorderlicht zien zich hierin gesterkt door kritische rapporten van Amnesty International en de Verenigde Naties, waarin Israël wordt afgerekend op de disproportionele aard van haar militair ingrijpen, en op schendingen van het oorlogsrecht en de mensenrechten. De VN concluderen dat Israël willens en wetens, en zonder terughoudendheid, de levens van kinderen op het spel heeft gezet, zoals in de tentoonstelling te zien is. De Israëlische schendingen waren, aldus het VN-rapport, ‘te talloos om op te noemen.’ Volgens Amnesty International schond Israël fundamentele elementen van het internationale mensenrecht, onder meer door het verbod te negeren op directe aanvallen op burgers en burgerdoelen, alsmede het verbod op collectief straffen en disproportioneel terugslaan.
Stuart Franklin heeft, na een emotionele werktekst, een definitieve versie van zijn essay ingeleverd, die door de Associated Press onacceptabel werd gevonden. Noorderlicht heeft de Associated Press voorgesteld bij de tekst een disclaimer te voegen, met de strekking dat de tekst de mening van de curator is, en niet die van de meewerkende fotoagentschappen. Hierop heeft AP afwijzend gereageerd. Ook is het agentschap niet ingegaan op de mogelijkheid in de catalogus een eigen tekst te plaatsen, waarin ze haar visie uiteen kon zetten.
Volgens de richtlijnen van de Associated Press mogen haar medewerkers zich niet politiek profileren. AP levert informatie, geen meningen. Kranten, tijdschriften en andere media gebruiken deze beelden, soms ook bij artikelen met een politiek geladen strekking. Ditzelfde heeft Franklin gedaan in de catalogustekst bij zijn tentoonstelling. De fotografen, die allen een letter of agreement hebben getekend, leveren feitelijk en waarachtig beeld, en zijn niet verantwoordelijk voor de door Franklin aangebrachte context. Door Noorderlicht te dwingen een onwelgevallige opinie in te trekken, bemoeit de Associated Press zich nadrukkelijk wél met de inhoud van het politieke discours, en handelt daarmee in strijd met eigen richtlijnen (aldus nog steeds het persbericht van Noorderlicht – red).
Noorderlicht stelt zich op het standpunt dat een curator ten alle tijden in staat moet worden gesteld zonder inmenging zijn of haar bijdrage vorm te geven. Een stevige opinie moet gegeven kunnen worden; over vrijheid van meningsuiting valt niet te onderhandelen.
———————————————————————————————–
De statements, zoals opgenomen in de catalogus van Human Conditions.
I have been asked, not by the photographers in the field, but by those who appear to own the rights to some of the photographs, to ‘substantially moderate’ my curatorial text – an analysis of the historical background to the work. I am too upset to do this since this would emasculate my perspective beyond what is reasonable. So having been offered, against all the principles of free speech that I cherish so much, two modes of capitulation: the replacement of my text with one not written by me, and the removal of my text, I choose the latter option. So I will say nothing and let the pictures talk. The pictures must speak and one day, we must hope, their stories will be told.
Stuart Franklin
Curator of Point of No Return
Noorderlicht, for the first time in twenty years, has been forced to remove an essay by a curator, under threat of reprisal by Associated Press, one of the largest photo-agencies in the world. Having always worked on the cutting edge of photojournalism, not fearing to take a stand for the disenfranchised and the oppressed, we have found out the hard way that financial restraints (in view of possible legal action) can even force an organization like ours over the border between the powerful and the disempowered.
This is a maddening and frustrating conclusion. But there it is.
Ton Broekhuis
Director Noorderlicht Photography Foundation
——————————————————–
Statement van het bestuur van Noorderlicht
By taking the position it has, the Associated Press has not only acted in defiance of its own mission statement, it has shown a lack of understanding of the essence of freedom of speech.
Koen F. Schuiling, voorzitter Noorderlicht’