Op 18 maart is in de Amsterdamse Balie Baghdad Calling, het nieuwe boek van Geert van Kesteren gepresenteerd. Het is een gelaagd pleidooi voor compassie met Iraakse vluchtelingen.
Op 20 maart is het vijf jaar geleden dat een door de Verenigde Staten en Groot-Brittannië geleide coalitie het Irak van Saddam Hussein binnenviel. Het leger werd verslagen, de dictator gevangen, veroordeeld en opgehangen. In Irak ontstond vervolgens een machtsvacuüm waarin tot op vandaag oude en nieuwe rivalen een wrede burgeroorlog uitvechten. Dit is bekend. Weinigen buiten Irak zullen beseffen hoe alomtegenwoordig en ingrijpend het geweld is.
Tijdens de presentatie vertelde Van Kesteren over zijn verbazing en ongerustheid om de verhalen die hij had gemist. Door gesprekken met vluchtelingen realiseerde hij zich dat er talloze etnische en sektarische geschillen in de wijken van de Iraakse steden worden uitgevochten. Dat gebeurt op zo’n schaal dat hij er de term ‘etnische zuiveringen’ voor gebruikt.
Vanwege de anarchie en het acute levensgevaar vluchtten ongeveer vier miljoen Irakezen (op een bevolking van naar schatting 24 miljoen) naar een veiliger plek binnen of buiten Irak. Van Kesteren zocht hen in 2007 op in Turkije, Damascus en Amman. De uitvoerige gesprekken die hij met hen voerde, zijn samengevat in een twaalftal bondige, indrukwekkende getuigenissen. Tussen de tekstbladen zijn portretten van de geïnterviewde vluchtelingen en beelden van de omgeving waarin ze nu leven opgenomen.
Het is praktisch onmogelijk je werk als onafhankelijk journalist te doen in Irak. De organisatie Reporters without Borders maakte na vijf jaar oorlog de balans op en telde 209 vermoorde mediamensen, twee vermisten en veertien ontvoerden. De Irakezen die hun mobiele telefoon vaak als een fotoalbum gebruiken en daarmee hun verhalen illustreren, brachten Van Kesteren op een idee.
De fotograaf en zijn team zochten via internetfora contact met fotograferende Irakezen en ontvingen talloze beelden, waarvan er zo’n honderdvijftig in het boek zijn opgenomen. De pretentieloze snapshots bieden een uniek inzicht in de tweeslachtigheid van het dagelijks leven in dit land in oorlog. We zien de gevolgen van bomaanslagen, ontmantelde, ooit levendige winkelstraten, slachtoffers van milities die niet geborgen mogen worden en aan de andere kant foto’s van reizende, feestvierende en redderende Irakezen.
Toen de omvang van het vluchtelingenprobleem hem duidelijk was geworden, zocht Van Kesteren contact met de vijf ngo’s, die in dit project hebben geparticipeerd. De fotograaf, beeldredacteur en vormgever kwamen samen tot een publicatie die in vorm en inhoud uitermate contemporain is en de kijker/lezer dicht bij de realiteit van het iraakse drama brengt.
Han Schoonhoven
Baghdad Calling. Reportages uit Turkije, Syrië, Jordanië en Irak
fotografie: Geert van Kesteren en achttien Iraakse beeldverstrekkers
teksten: Jan Gruijters, Geert van Kesteren, Brigitte Lardinois, Edie Peters
fotoredactie: Geert van Kesteren en Edie Peters
vormgeving: Linda van Deursen (Mevis & Van Deursen)
paperback, 388 pagina’s, 19 bij 25,5 cm, zo’n 180 foto’s in kleur
uitgegeven in een Nederlandse en Engelstalige editie
uitgever: episode publishers Rotterdam
prijs: 25,00 euro
• Baghdad Calling is te koop in de weshop van PhotoQ
• Meer informatie en foto’s op: www.baghdadcalling.nl
• Voor de historisch geïnteresseerden, een geïllustreerde tijdbalk van vijf jaar oorlog in Irak bij: www.nytimes.com/interactive