Het boek heeft ‘bouwnummer’ 126. Bewegingstheater BEWTH creëerde tussen 1965 en 2005 125 bijzondere producties. Het einde van de groep wordt gemarkeerd met een monumentaal boek.
Het gebonden werk van 27,5 bij 25,5 centimeter telt 320 pagina. Na een beknopte beschrijving van de evolutie van BEWTH volgen zo’n 230 foto’s van voorstellingen en improvisaties. Vervolgens een overzicht van het grafisch werk, uitgebreide fotobijschriften, enkele poëtische teksten, de productielijst en een selectie recensies.
BEWTH kwam voort uit de School voor Bewegingstheater. De initiatiefnemers Frits Vogels en Arnold Hamelberg lieten de anekdote en het uitbeelden van menselijke gevoelens voor wat het was en zochten naar een ‘zelfstandige nieuwe beeldende vormgeving’ voor mime.
In de eerste tien jaar speelde de groep al weinig in theaters, maar des te meer ‘op locatie’: op straat, bij de Drentse hunebedden, in de trein en op festivals.
Halverwege de zeventiger jaren ontwikkelde BEWTH het voor hen karakteristieke ‘architectuurtheater’. Oude kerken, verlaten industriële complexen en later ook musea behoorden tot de ‘bespeelde gebouwen’. Uit de foto’s blijkt dat het vaak prachtige ruimten betrof, waar het spel en het licht de toeschouwers de gelegenheid bood de architectuur anders en intenser te zien.
Willem Hekkema heeft, vooral tussen 1974 en 1985, als ‘ensceneur, inventeur, lichtontwerper, graficus en fotograaf’ de koers van de groep bepaald.
Het publiek werd soms door het gebouw geleid, op een ingegraven tribune geplaatst of op hun zitplaats rondgereden. In de Oude Kerk in Amsterdam werden twee publieksgroepen halverwege de voorstelling met elkaar geconfronteerd: door het ophijsen van het tentdoek waar ze onder zaten zien ze elkaar die avond voor het eerst. Beide publieksgroepen dachten van elkaar dat ze de voorstelling waren.
In 1993 speelde BEWTH dertig voorstellingen voor steeds één toeschouwer, die gevraagd was daar in woord of beeld verslag van te doen. De bijdragen zijn bijeengebracht in het boek De Cycloop.
De foto’s in BEWTH voltooid zijn gemaakt door tien verschillende fotografen. Oscar van Alphen en Willem Hekkema hebben gedurende langere perioden voorstellingen vastgelegd. Sinds 1994 was Roeland Fossen de huisfotograaf.
Voor het twee jaar geleden verschenen boek BEWTH, 15 onvoltooiden in foto, maakte Fossen met artistiek leider Ben Zwaal en een wisselende spelersgroep schetsen voor mogelijke voorstellingen. Het zijn foto’s van improvisaties op zeer uiteenlopende locaties als de kappen van het Rijksmuseum, productiehallen van de voormalige DRU-fabriek, de reusachtige stormvloedkering bij Hoek van Holland, het Teylersmuseum en andere opmerkelijke gebouwen.
De groep verkoos fotografie boven film als medium om de voorstellingen en de voorbereidingen vast te leggen. Het bleek praktisch onmogelijk om sfeer en licht goed weer te geven in bewegend beeld. De foto’s zijn volgens de auteurs wel een goed ‘pars pro toto’ voor wat BEWTH beoogde.
Men name Fossen is er mijns inziens goed in geslaagd de spanning tussen architectuur en spelers in beeld te krijgen.
Als gezegd, BEWTH is niet meer, voltooid verleden tijd. De laatste scène uit een historische productie in de Hollandse Manege dringt zich op: het licht gaat aan, de als obers geklede spelers schieten weg en laten visitekaartjes achter.
Je leest: ‘Meer kunnen wij niet voor u doen.’
Han Schoonhoven
BEWTH Voltooid 1965-2005
Teksten: Carol Schade en Ben Zwaal
320 pagina’s
230 foto’s in duotoon
Uitgeverij Toth, ISBN 90 6868 4027
29,90 euro
15 onvoltooiden in foto
Foto’s: Roeland Fossen
Teksten: Ben Zwaal en Carol Schade
Nederlandstalig
Gebonden, 25 x 27 cm
112 pagina’s
90 foto’s in tritoon
Uitgeverij Toth, ISBN 90 6868 324 1
24,90 euro