Daniel Koning fotografeerde tussen 1 februari 2005 en 30 juli 2006 meer dan 130 vrouwen. In het kort geleden verschenen boek Vrouwen van Nederland gaan de foto’s vergezeld van korte biografische teksten van de fotograaf. De journaliste Aleid Truijens schreef een zeer leesbare en eigenlijk wel verrassende inleiding.
De 132 portretten bieden een breed overzicht van de private en maatschappelijke ambities van de Nederlandse vrouw. Het woord ‘ambities’ heeft eigenlijk een te zware connotatie voor dat waar de gemiddelde vrouw in dit land naar streeft. Zoals Truijens in de inleiding vaststelt, ontwikkelt de emancipatie zich hier ‘op kousevoetjes’, bijvoorbeeld op het vlak van de arbeidsparticipatie: ‘het werk moet wel leuk blijven.’ Twee-derde van de werkende vrouwen heeft een deeltijdbaan. En wanneer ze moeder worden, willen Nederlandse vrouwen toch het liefst zelf voor hun kinderen zorgen. Driekwart vindt dat een kind hooguit twee dagen per week uitbesteed mag worden.
De gemiddelde Nederlandse lijkt wel de verpersoonlijking van het bekende harmoniemodel van ons polderlandje: ‘Niemand mag last hebben van de vrouw die haar maatschappelijk aandeel opeist. De carrièremakende man niet en de diep gewenste kindertjes niet. Iedereen moet gelukkig en tevreden zijn. Liefst oma ook, en de zieke buurvrouw, en de vriendin die in scheiding ligt.’ Dat is het verhaal van de vrouw in de statistieken. Hoe het in de praktijk werkt, zien we in de portretten van Daniel Koning.
De fotograaf brengt ons oog in oog met 132 individuen. Met Hanna Tokkie en Beatrix van Oranje-Nassau, een Turkse schoonmaakster en een kinderrechter, zijn dochters en een aantal bekende Nederlanders. Hij fotografeerde en interviewde vrouwen van alle leeftijden en in alle kleuren. Hoe representief deze dames en meiden zijn voor dè Nederlandse vrouw kan ik moeilijk te beoordelen. Dat Konings project een interessante en onderhoudende reeks portretten heeft opgeleverd, staat voor mij wel vast.
Daniel Koning (1940) heeft na zijn afscheid van de Volkskrant in 2004 dus bepaald niet stilgezeten. Zijn eerste betrekking was die van beeldredacteur bij uitgeverij Elsevier. Koning begon eigenlijk pas te fotograferen toen zijn eerste dochter geboren werd. Vanaf 1967 werkte hij op de beeldredactie van het dagblad De Tijd. Dat beviel niet en Koning begon foto’s te maken voor die krant. De Tijd bood hem een contract aan en Koning bleef bij het dagblad tot de opheffing in 1975. Daarna heeft hij dertig jaar voor De Volkskrant gefotografeerd. Koning ontwikkelde daar zijn eigen stijl, geïnspireerd door meesters van de zwart-wit fotografie als Henri Cartier-Bresson en Don McCullin. Hij was altijd meer geïnteresseerd in de achtergronden van een bepaalde kwestie dan in ‘waan van de dag’-fotografie. Daniel Koning heeft aan veel tentoonstellingen meegewerkt. Afgelopen maand zijn foto’s uit deze serie
in De Melkweg geëxposeerd. Hij publiceerde meerdere monografieën, de laatste, met een overzicht van zijn Volkskrantfoto’s, verscheen in 2004: Tijd van Leven.
Voor Vrouwen van Nederland fotografeerde Koning met de bezonken mildheid van de grootvader. Die houding bleek zeer passend voor dit project. De foto’s en teksten zijn van een onnadrukkelijke schoonheid. De serie had alleen een betere boekvormgeving verdiend. Deze uitgave heeft het uiterlijk van een Panorama-jaarboek uit 1976. Dat doet de inzet van Koning en Truijens mijns inziens tekort.
Han Schoonhoven
Vrouwen van Nederland
fotografie: Daniel Koning
teksten: Aleid Truijens en Daniel Koning
gebonden, 139 pagina’s, 132 zwart-witfoto’s
uitgever: F.C. Klap
prijs: 35 euro