De Donkere Kamer Rotterdam: scharniermomenten en intieme huiskamers

Misschien is het de naderende zomerhitte, of het feit dat de pitchers van vanavond alle drie vrouwen blijken te zijn, of misschien is het toch de plotselinge en eenmalige verschijning van voormalig presentator Lars Boering. Hoe het ook zij, de alweer zesde editie van de Rotterdamse Donkere Kamer in filmhuis LantarenVenster begint bijzonder.

– door Lindy Kuit

De avond is een gezamenlijke productie van het Nederlands Fotomuseum, beroepsorganisatie DuPho (Dutch Photographers) en de non-profit organisatie PhotoQ. Gezien het grote succes van de voorgaande edities, kan ook deze avond niets minder worden dan een wervelend en avondvullend programma met previews, presentaties en interviews op het gebied van fotografie, gepresenteerd door de hoofdredacteur van PhotoQ Edie Peters en de Rotterdamse fotograaf en filmmaker Carel van Hees.

 

De in Rotterdam geboren Jasper Juinen bijt het spits af. Als vakkundig fotograaf werkte hij in het verleden al voor ANP en Getty Images, maar toont vanavond het project dat hij als freelancer maakt rondom de transformatie van de voormalige Shell-toren naast het Amsterdamse filmmuseum. Krachtige foto’s en een indrukwekkende time-lapse verschijnen op het brede bioscoopscherm, tot Van Hees er als rasechte Rotterdammer een beetje genoeg van heeft.

Dan verschijnt Annemarie van den Eijkel van het Nederlands Fotomuseum op het podium om te vertellen over bijzondere evenementen die in het verschiet liggen. Jonge fotografen kunnen niet alleen op 11 juni tijdens de Nationale-Nederlanden Portfoliodag hun werk tonen aan bekende fotografen als Ari Versluis en Ellie Uyttenbroek, maar kunnen zich ook inschrijven voor een masterclass met de Franse fotograaf Denis Darzacq op 13 en 14 juni.

Wanneer Anita de Rover als eerste pitcher in drie minuten aandacht heeft gevraagd voor haar kwetsbare portretten van jonge kinderen, is het tijd voor het eerste interview van de avond. Geïntrigeerd door de ontdekking van het zogenaamde Höcker Album begint beeldend kunstenaar Annette Behrens een intensief onderzoek naar de oorspronkelijke eigenaar van het album: SS-officier Karl-Friedrich Höcker. Het fotoalbum toont in haar ogen de absolute banaliteit van het kwaad. Hoe is het mogelijk dat Nazi’s al werkend in Auschwitz op zorgeloze wijze hun vakantie konden documenteren? Haar zoektocht leidde uiteindelijk tot de tentoonstelling Looking for Karl, die nog tot 23 augustus in het Nederlands Fotomuseum te zien is en een visuele documentatie vormt van de fragmentarische geschiedenis van het beruchte fotoalbum.

De tweede pitch is onverwachts meeslepend. Als een soort hedendaagse Francesca Woodman maakte Laura Hospes zelfportretten in een bijzonder moeilijke periode in haar leven. Dolgraag zou zij deze foto’s aan een groter publiek willen laten zien en vraagt daarom om een financiële bijdrage. Na de pitch volgt een gesprek met Bert Teunissen; de fotograaf die de schriftelijke fotografiecursus van de Fotovakschool in Apeldoorn zó slecht vond dat hij bij voorbaat al woedend werd op de postbode, vertelt Van Hees triomfantelijk. Teunissen toont vanavond onder andere Domestic Landscapes: een serie foto’s van intieme huiskamers die ontstond uit een ‘uit de klauwen gelopen’ gemis van zijn ouderlijk huis. Tot slot vertelt fotografe en pitcher nummer drie Annabel Oosteweeghel over Oblivious: een fotoproject over tragiek en vergetelheid in twee zestiger jaren bungalows.

Na de pauze roept curator Karin Krijgsman jonge fotografen op zich in te schrijven voor De Kracht van Rotterdam, een fotografiewedstrijd die zich richt op de sublieme schoonheid van Rotterdam. Terwijl Krijgsman het podium verlaat, maakt Newsha Tavakolian zich klaar voor een gesprek met Peters. De succesvolle Iraanse fotografe won door de jaren heen verschillende prijzen, wordt gepubliceerd in talloze kranten en tijdschriften wereldwijd, en toont op dit moment onder andere een video-installatie op de 56ste Biënnale van Venetië. Hoe is het om als vrouwelijke fotograaf in Iran te werken? Moeilijk, maar immer een uitdaging, blijkt uit haar antwoord. Op de achtergrond verschijnen foto’s uit de serie Blank Pages of an Iranian Photo Album, waar zij de naar eigen zeggen onzichtbare middenklasse van Iran voor fotografeerde. Sterke foto’s van sombere, maar bij tijd en wijle ook zorgeloze Iraniërs die leven met de dag.

Dan is het tijd voor de hoofdgast van de avond: de Vlaamse fotograaf Stephan Vanfleteren die vrijwel alleen maar krachtige zwart-witfoto’s maakt. Het gesprek start met de bespreking van vijf foto’s die iets met hem hebben gedaan; vijf ‘scharniermomenten’ in zijn carrière. Zo verschijnt niet alleen de iconische foto van de oude vrouw met de omhooggewaaide rok, maar ook een schokkend beeld van levenloze lichamen in Rwanda. Vanfleteren maakte de laatste foto als fotograaf in het leger. Een heftige en spannende periode in zijn leven die hem onder andere deed inzien hoe fragiel en bijzonder een mensenleven is.

Het gesprek wordt afgesloten met zijn reeks Charleroi over de gelijknamige stad. Als een ‘archivaris van het vergankelijke’ legde hij de ogenschijnlijk onooglijke Belgische industriestad vast. De stad van de Dutrouxkelders blijkt verrassend fotogeniek te zijn.

Terwijl Vanfleteren het podium verlaat, worden de presentatoren ingelicht betreffende de winnares van de pitch. Niet geheel onverwachts mogen zij Laura Hospes feliciteren met het behalen van de eerste prijs en loopt de avond ten einde. Donkere Kamer Rotterdam, tot de volgende keer.