Er ging veel mis bij de aanleg van de eerste metrolijn in Amsterdam, die vanaf de jaren zeventig het Centraal Station met de Bijlmer verbindt. Daarvan getuigt Onverklaarbaar bewoonde woning, de recente publicatie van Pieter Boersma. Fred Schmidt, van uitgeverij De Verbeelding, vond in Boersma’s archief een groot aantal dramatische beelden. Activist, beeldhouwer en historicus Tjebbe van Tijen schreef er een geïnspireerde tekst bij.
De kleinbeeld-zwart-wit foto’s van Boersma zijn sober en staan volledig in dienst van het verhaal dat hij wil vertellen, zonder stylistische pretentie. Er gebeurde iets in een bepaalde omgeving en Boersma legde het vast zoals het was. Wanneer je al die foto’s hebt bekeken zie je de kwaliteit ervan: duidelijker kun je het niet in beeld brengen.
Bij de bouw van de oostlijn van de metro in de jaren zeventig, ontbrak de regie en werd een belangrijk deel van de binnenstad gemold. De noord-zuid lijn gaat meer dan drie miljard euro kosten, een verviervoudiging van het in 1996 door wethouder Geert Dales begrote bedrag. De gemeente Amsterdam moet meer dan een miljard euro meebetalen (in de presentatie van Dales zou de lijn in 2005 operationeel zijn en was de bijdrage van de stad ongeveer 100 miljoen gulden). Deze buitenissige tekorten worden nu verhaald op bijvoorbeeld de Amsterdamse openbare bibliotheken, waarvan er binnenkort vijf gesloten worden.
Bij het protest tegen de oostlijn vonden bewoners, krakers en stedenschoonminnaars elkaar. Het tracé van die eerste metrolijn was ‘gepland met totale minachting voor de in eeuwen gegroeide stadstructuur en het daarin geherbergde dagelijkse leven.’ Het kwam erop neer dat hele huizenblokken afgebroken moesten worden om de caissons (de tunneldelen voor die metro) af te kunnen zinken. Het verzet, dat vanaf eind jaren zestig op gang kwam en op praktische en creatieve wijze vormgegeven werd, heeft veel gevolgen gehad. De gemeenteraad heeft verlenging van de lijn door de Jordaan afgeblazen, het woord ‘metro’ is in Amsterdam 20 jaar taboe geweest en de noord-zuidlijn wordt onder bestaande verkeersaders gegraven.
Gemeenteraadsleden zijn amateurs, een tragisch excuus. Wethouders zijn bestuurders die veel over hun hobby hebben gelezen en gepraat ( Erik Wiebes, de wethouder die nu verantwoordelijk is voor de bouw van de metro is gespecialiseerd in energiezaken en bestuurskunde.) Ze zijn te manipuleren door megalomane stadsontwikkelaars en architecten. Ze laten zich ringeloren door bouwbedrijven. Keer op keer. En aan het eind van de rit blijkt niemand verantwoordelijk. In tegenstelling tot hen die boven ons zijn gesteld, is Boersma geen amateur, in tegendeel, zijn foto’s zijn het werk van een even gepassioneerde als geraffineerde professional.
Onverklaarbaar bewoonde woning
Afbraak, verzet en nieuwbouw in Amsterdam
van Nieuwmarkt tot Bijlmer
fotografie: Pieter Boersma
inleiding: Tjebbe van Tijen
paperback, 21,5 bij 16,5 cm, 144 pagina’, ca 130 foto in duotone,
uitgeverij De Verbeelding
prijs: 24,50
meer over dit boek op: pieterboersmaphotography.com