Vanaf 22 maart is in het Fotomuseum Den Haag een keus te zien uit de Collectie Van Zoetendaal. Het museum verwierf vorig jaar de fotocollectie van Willem van Zoetendaal. Gedurende dezelfde periode hangt er werk van de kritische Russische journalist/fotograaf Yuri Rost.
Het persbericht over Van Zoetendaal:
In 2007 verwierf het Gemeentemuseum Den Haag de belangrijke fotoverzameling van de Amsterdamse galeriehouder en uitgever Willem van Zoetendaal. In één klap werd de museumcollectie verrijkt met meer dan 1000 foto’s, waaronder vroeg en onbekend werk van o.a. Rineke Dijkstra, Koos Breukel, Anuschka Blommers, Niels Schumm, Paul Kooiker en Hellen van Meene, alsmede historische foto’s van o.a. Cas Oorthuys en George H. Breitner. Hiernaast bevat de Collectie Van Zoetendaal honderden foto’s die onder de noemer vernacular photography kunnen worden geschaard: veelal anonieme amateurfoto’s en foto’s die door kleine lokale portretstudio’s zijn voortgebracht, zoals die van John Kingma in de VS, Georg Eckert in de voormalige DDR en To Sang in de Amsterdamse Pijp. Een uitgebreide selectie van deze puur persoonlijke en heterogeen samengestelde Collectie Van Zoetendaal wordt vanaf 22 maart tentoongesteld in het Fotomuseum Den Haag.
De meeste foto’s die het Gemeentemuseum Den Haag heeft verworven hangen samen met de vele boekpublicaties die Van Zoetendaal vanaf halverwege de jaren ’90 heeft geïnitieerd. Als grafisch vormgever en begenadigd beeldredacteur dragen al deze fotoboeken het unieke stempel van de samensteller: een minimum aan tekst en vormgeving gecombineerd met een uiterst zorgvuldige beeldkeuze en een maximum aan drukkwaliteit. De boeken van Van Zoetendaal zijn kunstwerkjes op zich en inmiddels zeer in trek bij verzamelaars. In de tentoonstelling in het Fotomuseum Den Haag ligt de nadruk dan ook op deze publicaties: de gedrukte pagina’s zijn over de wand uitgevouwen en verlevendigd met circa 300 originele foto’s zoals die in de boeken zijn toegepast.
Willem van Zoetendaal (Den Haag, 1950) begon zijn loopbaan als art director van NRC Handelsblad. Zijn belangstelling voor fotografie nam bij deze krant vaste vormen aan door een uitgekiende beeldredactie van met name de voorkant van deze bijlage. Van Zoetendaal verraste de lezer wekelijks met een opvallende ‘foto-opening’. In 1991 werd hij aangesteld als hoofddocent van de afdeling Fotografie van de Gerrit Rietveld Academie in Amsterdam. Naast het aantrekken van aansprekende docenten als Rineke Dijkstra, Koos Breukel en Annaleen Louwes, wist Van Zoetendaal in de loop van de jaren ’90 een groot aantal talentvolle studenten te inspireren tot een succesvolle loopbaan in de kunstfotografie. Tijdens zijn docentschap startte Van Zoetendaal een uitgeverij (Basalt) en een galerie. In 2003 nam hij afscheid van de Rietveld om zich voortaan full-time op het promoten van met name hedendaagse Nederlandse fotografie te richten. In deze hoedanigheid werd hij een veelgevraagd gastcurator van tentoonstellingen in Nederland, Japan, Zuid-Korea en Frankrijk.
En over Rost schrijft het museum:
Het Fotomuseum toont een indrukwekkende selectie foto’s van Russische boeren, zwervers, acteurs en academici van de fotograaf Yuri Rost uit de periode 1946-1997. Bij elke foto legt Rost in een literaire bespiegeling uit wat hem zo aanspreekt in de geportretteerde en wat hem met hen verbindt.
In het huidige Rusland belichaamt fotograaf en schrijver-journalist Yuri Rost (Kiev, 1939) voor velen de dissidente pers van de jaren 70 en 80 die mede verantwoordelijk is geweest voor het einde – in 1991 – van het totalitaire Sovjetregime. Als kritisch columnist en commentator voor onder meer het dagblad Komsomolskaya Pravda en als presentator van zijn eigen journalistieke programma op de Russische televisie droeg Rost bij aan de ‘glasnost’(openheid) en ‘perestroika’, ofwel aan de economische en sociale veranderingen geuit in Gorbatsjovs hervormingspolitiek. In zijn opvattingen over lijdzaam verzet, door het onophoudelijk benadrukken van algemeen menselijke waarden, is Rost sterk beïnvloed door Andrej Sacharov (1921- 1989), vanaf de jaren 50 een van de bekendste Sovjet-dissidenten en een inmiddels historische figuur waar Rost tevens goed bevriend mee was.
In alle geschriften, foto’s en gesproken observaties van Yuri Rost is de individuele mens in zijn directe omgeving immer de hoofdrolspeler. Zijn fotografische visie is sterk verwant aan de humanistische traditie zoals die door bekende naoorlogse fotografen als Henri Cartier-Bresson, Leonard Freed en Ed van der Elsken is vormgegeven. Het is dan ook niet verwonderlijk dat Cartier-Bresson (1908-2005) in zijn allerlaatste tentoonstelling Les choix d’Henri Cartier-Bresson (Parijs, 2003) een foto van Rost had geselecteerd. Als begenadigd schrijver en sociaal-analyticus weet Rost bovendien aan zijn foto’s een extra dimensie te geven door in uitgebreide literaire bijschriften de context van de geportretteerde te verduidelijken en te verdiepen. De tentoonstelling in het Fotomuseum Den Haag bevat 30 van zulke zwart-wit portretten. Foto’s van gewone en ongewone Russen uit de periode 1946-1997, zoals die in 2003 werden gebundeld in de bibliofiele uitgave People. As seen and described by Yuri Rost.
De fotograaf-schrijver laat in deze expositie zijn licht schijnen op Russische boeren, zwervers, acteurs en academici, zonder een hiërarchisch onderscheid te maken. De verwondering over het alledaagse is wat hen bindt en wat de fotograaf op zijn beurt persoonlijk verbindt met deze ‘menselijke mensen’. Over Sergei Paradzhanov bijvoorbeeld, gefotografeerd voor zijn huis in 1985. Yuri Rost in zijn bijschrift: “Hij en ik hielden van dezelfde vrouw en dat schiep een band. Hij kon intens en prachtig verliefd zijn. Toen zij ziek werd, stuurde Paradzhanov haar een kist sinaasappels. Zij had nog nooit een dergelijk exotisch fruit gezien, maar dit was niet de reden waarom zij het niet ging eten. Ze legde de vruchten uit op haar vensterbank en staarde naar deze “kleine zonnetjes” die Seriozha haar midwinter had gestuurd. Zij bewonderde ze slechts en werd weer beter.”