Eén op acht: fotografie in een overzicht van de Stedelijk Museumcollectie

De kunsthistoricus Carel Blotkamp neemt de bezoeker mee op een reis door de collectie. De tentoonstelling Leporello is een uitdagende keuze uit de vijftigduizend kunstwerken van het Stedelijk Museum Amsterdam. Zestien van de honderddertig geselecteerde werken zijn foto’s, een achtste deel.
Elf maart startte de expositie Leporello, een strikt chronologisch geordende tentoonstelling, samengesteld door Carel Blotkamp, hoogleraar Kunstgeschiedenis van de Nieuwste Tijd aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. De reis door de tijd begint in 1874 met een schilderij van Jongkind en eindigt met een prototype van een stoel uit 2004. Uit elk jaar is één kunstwerk gepresenteerd: zo ontstaat een veelzijdige overzicht van schilderijen, beeldhouwwerken, foto’s, meubels, affiche’s, films en video’s.
Een leporello is een in harmonicavorm gevouwen boek. De naam is afkomstig uit de opera Don Giovanni van W.A. Mozart: Leporello is de knecht van de hoofdpersoon, die de veroveringen van zijn meester in zo’n boekwerkje vastlegt.
De chronologische ordening wordt benadrukt door de vormgeving. De beeldend kunstenaar Peter Struycken koos acht verschillende kleuren voor de panelen waarop of waarvoor de kunstwerken worden gepresenteerd. Compleet met jaartal. Het is de bedoeling dat door de afzonderlijke kleuren elk werk zich als een bladzijde van een boek losmaakt uit het grotere geheel en aldus de aandacht krijgt die het verdient. De strikte chronologie heeft een ironische ondertoon en kan worden opgevat als een speels commentaar op de serieuze thematische tentoonstellingen van Rudy Fuchs, de vorige directeur van het Stedelijk Museum.
Van de zestien geëxposeerde foto’s is de reeks opnamen van Eadweard Muybridge uit 1886 de oudste; het jongste werk is een cibachrome van Gerald van der Kaap uit 2003. Verder zijn er goed bewaard gebleven drukken van Eugéne Atget uit 1902, Alvin Langdon Coburn uit 1904, Paul Strand uit 1916 en Hans Bellmer uit 1933. Van Ad Windig is een oorlogsfoto geselecteerd en voor het jaar 1956 koos Blotkamp ‘Een liefdesgeschiedeis in Saint Germain des Prés’. In 1994 kocht het Stedelijk het grote overzicht van Thebe in Egypte van Andreas Gursky uit 1993.
Blotkamp heeft de expositie verlevendigd met een tiental ‘jaloers makende’ werken uit particuliere verzamelingen.
Fotografieverzamelaar Willem Diepraam stelde een reclamefoto voor toiletpapier uit 1938 ter beschikking. Paul Outerbridge maakte voor zijn opdrachtgever een erotiserende compositie in kleur: op een blauwe ondergrond liggen bloedrode rozen en daartussen een rol wit wc-papier die liefkozend wordt aangeraakt door een hand met roodgelakte nagels.

Han Schoonhoven

Leporello
Een reis door de collectie, 1874 – 2004
Te zien tot en met 12 juni in het noodgebouw van het Stedelijk Museum Amsterdam op de tweede verdieping van Oosterdokskade 5 in Amsterdam