Op 20 oktober gaat in de Verenigde Staten Flags of Our Fathers in premiére. De door Clint Eastwood geregisseerde film vertelt het verhaal over de impact van de foto van Joe Rosenthal van het planten van de Amerikaanse vlag op Iwo Jima. En over de manier waarop de overheid en media gebruik maakten van de populariteit van de betrokken soldaten.
De foto was eind februari 1945 alomtegenwoordig in de media van de geallieerden. Het Amerikaanse leger vocht voor het eerst op Japans grondgebied en na een keiharde slag veroverden zij Iwo Jima. Die foto was overigens in de eerste week van de gevechten gemaakt; de hele operatie duurde vervolgens nog meer dan een maand.
Oorlog voeren is kostbaar en president Truman en zijn regering hadden begin 1945 dringend geld nodig. De soldaten die de vlag plantten werden naar de Verenigde Staten gehaald en de overheid bouwden met hulp van de media een ware heldencultus rond hen op. De ‘vlagplanters’ die het overleefd hadden, werden op tournee gestuurd om fondsen te werven. Er werden 3,5 miljoen posters met het beeld van Rosenthal verspreid, die de bevolking opriepen oorlogsobligaties aan te schaffen. De soldaten speelden het tafereel in talloze Amerikaanse steden na. Truman had hen uitgedaagd 14 miljard dollar op te halen. De tournee bracht uiteindelijk het dubbele van dat bedrag op.
De film richt zich op de ongevoelige wijze waarop de overheid gebruik maakte van de heldenstatus van de betrokken soldaten. Daarnaast onderzoekt het de invloed die een enkele foto op de publieke opinie en daarmee mogelijk op het verloop van een conflict kan hebben. En dat is van toepassing op dit beeld uit 1945, meer ook op foto’s uit Vietnam of van meer recente conflicten.
Naast Flags of Our Fathers maakte Eastwood ook een film over het Japanse perspectief van de slag om Iwo Jima. Tijdens de voorbereidingen op ‘Flags’ las hij alles dat hij kon vinden en stuitte op de brieven van Tadamichi Kuribayashi, een Japanse officier, die overtuigd was van het feit dat hij de aanval niet zou overleven. Letters From Iwo Jima vertelt -in het Japans!- zijn zienswijze op dit cruciale moment in de Tweede Wereldoorlog.
Beide films tonen expliciet de gruwelijkheden van de oorlog. Dit in tegenstelling tot de beelden die in 1945 en ook nu -over Irak- in de media verschijnen. ‘Het publiek krijgt gewoonlijk geen lijken te zien. Het beeld is schoongepoetst’ vertelt Paul Haggis, de maker van de scripts van deze films. ‘Wij willen de oorlog niet romantiseren.’
• Lees het hele artikel in The New York Times: www.nytimes.com
• En over het verhaal rond deze foto: Joe Rosenthal, maker van de meest gepubliceerde foto ooit, overleden