In 2 x 9 Levens – Chinese ouderen in Nederland vertellen 18 Chinezen hun levensverhaal. Ze kwamen uit China, Taiwan, Hong Kong, Indonesië, Suriname of Curaçao naar Nederland. ‘Achttien’ klinkt in het Kantonees als ‘gegarandeerde rijkdom’, een hoopvol symbool voor emigratie.
Er staan nog meer locaties bij de openingen van de 18 teksten, waarin beknopt de veelal dramatische biografieën staan opgetekend. De acht vrouwen en tien mannen hebben vaak uit bittere noodzaak hun geboortegrond verlaten. Enkele meer bevoorrechten namen de boot of het vliegtuig om in de Verenigde Staten of Europa te gaan studeren.
De ouderen kenden oorlog en armoede: de wreedheden tijdens de Japanse bezetting van China, de burgeroorlog tussen de nationalisten en de communisten, de uitwassen van het communistische bewind of de repressie in het Indonesië van Soeharto. Ze moesten bijna allemaal keihard werken voor hun eerste levensbehoeften.
In een samenleving waar de familie, lees de stamvader, alles bepaald, is met name het leven voor de vrouwen hard. Chong Jing Sung, een Kantonese die in 1911 is geboren, trouwde na een overeenkomst tussen haar en zijn familie met een zeeman. Zij is met een kip getrouwd: tijdens de huwelijkceremonie nam – zoals dat op het Chinese platteland gebeurde – een kip de plaats in van haar man die op zee was. Dat was in 1939. Door de oorlog kon hij China niet meer bereiken. Hij woonde af en aan illegaal in Nederland. In de eerste decennia van het communistische bewind zou hij door zijn jarenlange verblijf in het buitenland als landverrader aangemerkt kunnen worden. Zij zag haar man in 1969 voor het eerst, inmiddels was zij 58 jaar. Zeven jaar later was de verblijfsvergunning voor Nederland geregeld en verhuisde zij naar Rotterdam. Daar hebben ze tot zijn overlijden nog vijftien jaar samen geleefd. ‘Het is niet de afwezigheid van een man waar ze het meest om heeft getreurd, maar om haar kinderloos bestaan.’
Kinderen krijgen, deel zijn van een familie was van levensbelang. De eigen en aangetrouwde familie is verantwoordelijk voor het welzijn van alle leden. Dat die familieleden zich daarom ook allemaal aan de strenge regels moeten houden spreekt voor zich. Daar is pas bij de laatste generatie verandering in gekomen en dan nog maar heel voorzichtig.
Carla Tjon, verantwoordelijk voor de teksten in dit boekje en Yee Ling Tang, die de foto’s maakte, zijn vertegenwoordigers van die generatie.
Tjon en Tang zijn beide migrantenkinderen en kregen daardoor het vertrouwen van de oudere Chinezen. Het is zeer onwaarschijnlijk dat die dergelijke intimiteiten aan buitenstaanders hadden toevertrouwd. De makers van het boekje stelden vervolgens een a-typische daad: zij maakten de geschiedenissen van deze gesloten gemeenschap voor ons toegankelijk.
i>Han Schoonhoven
2 x 9 Levens – Chinese ouderen in Nederland
foto’s: Yee LIng Tang
tekst: Carla Tjon
gebonden, 17 x 23 centimeter, 80 pagina’s
19 foto’s in full color
uitgever: De Verbeelding
prijs: 17,90 euro