Woensdag zijn de nominaties bekend gemaakt voor de Zilveren Camera 2015, de kanshebbers om de prijs voor de beste nieuwsfoto van vorig jaar in de wacht te slepen. Komende zaterdag maakt de organisatie de winnaar bekend. Intussen kunnen wij kijken en ons afvragen hoe het staat met de Nederlandse fotojournalistiek.
De prijsuitreiking van de Canon Zilveren Camera is 23 januari vanaf 19.00 uur via een livestream te volgen op PhotoQ, zilverencamera.nl, en museumhilversum.nl
- door Edie Peters
Fotojournalistiek is een veelgeplaagd genre. De meeste opdrachtgevers voeren een strijd om het voortbestaan; de honoraria zijn nog nooit zo laag geweest. En de territoriale concurrentie is groot: bij grote spontane nieuwsmomenten zien we steeds meer foto’s uit smartphones, bewakingscamera’s en stills uit video’s; bij de meer diepgaande onderwerpen zijn het goed opgeleide of anderszins doorgewinterde documentaire fotografen die met de eer gaan strijken. En dan hebben we het nog niet eens gehad over de vloedgolf aan bewegend beeld die over ons heen komt.
Blijft de fotojournalistiek vanuit de Zilveren Camera-traditie daarin overeind? Zijn er verrassingen in de fanfare van beelden die bevestigen wat we al wisten of die herhalen van wat we al vaak hebben gezien?
Laten we beginnen met de categorie Binnenlands Nieuws, meestal de leverancier van de winnende foto. Zit er deze keer een winnaar tussen?
Wat vertelt ons een foto van minister Dijsselbloem die vlak langs een bananenschil loopt? Is dat meer dan een knipoog in de meligheid van alledag rond het Binnenhof?
Is het beeld van de jonge asielzoeker – klein in een bus – die opkijkt naar een groot kantoor dat is omgetoverd tot opvang een winnaar? Waarom zien we die mensen zo vaak vanuit een bus of trein?
Of laten we toch weer eens een afbeelding van Wilders winnen? De foto die Marcel van den Bergh van hem maakte – althans van Wilders’ geblondeerde kuif en een zestal inmiddels landelijk bekende bewakers met grimmige blik om hem heen – is er in elk geval een die net niet alles laat zien. En daardoor spannend wordt. Misschien zelfs wel met een tweede laag: een voorbode van het nieuwe Europa zoals Wilders en de zijnen dat wensen: de gelukkige westerling omgeven door een ondoordringbaar cordon.
Van de series in deze categorie vallen we niet van verbazing uit onze stoel. Wat leidt tot de vraag die we ons vaker stellen bij de nominaties: ligt het aan de inzendingen of ligt het aan de jury – of wat ook zou kunnen natuurlijk: ligt het aan schrijver dezes?
In de categorie Binnenland Documentair worden we dan wel vrolijk van de serie die Lynne Brouwer maakte van plekken waar je je ongemakkelijk kunt voelen. Waarom zien we niet meer van dit soort series: een verrassend en toch relevant onderwerp dat goed is gefotografeerd?
Onder Buitenland Nieuws valt het oog eerst op een foto van drijvende autobanden in de zee. Hoe goed is een foto die je alleen kunt begrijpen na het lezen van het bijschrift? Dat geldt misschien ook wel voor de foto uit Cairo, maar daar zit grote spanning in. Zou ook wel eens een winnaar kunnen zijn…
En dan de series in deze rubriek! De beelden uit de Parijse voorsteden zijn goed, maar die hadden eerder de rubriek Buitenland Documentair moeten verrijken. Potentiële winnaars voor de hoofdprijs zijn hier de foto’s van Eddy van Wessel (is hij de enige fotograaf die werkt aan het front tegen IS of is hij de enige die er werk van inzendt?) en die van Roger Cremers (hoe kwam het toch dat mensen – zelfs beeldprofessionals – deze prachtig subtiele verslaglegging van de dag na de aanslagen in het Parijs van 13 november 2015 als onoirbaar schokkend kenschetsten?).
In de categorie Buitenland Documentair komt de spanning tussen de oude en de nieuwe tijd in de fotojournalistiek duidelijk naar voren in de vergelijking tussen de serie van Mariëlle van Uitert (traditioneel zwartwit van een gewelddadig onderwerp dat zich ver weg afspeelt) en die van Valerio Vincenzo (prachtige kleurenfoto’s van de grenzen van Europa die aan de kijker ruimte laten voor verbeelding).
Voor de liefhebber is er nog veel meer in de andere categorieën (bekijk het overzicht van alle nominaties) te zien, eveneens variërend in smaak en inhoud. En natuurlijk kunnen we ons nog afvragen hoe het kan dat er in de categorie Cultuur en Entertainment Nieuws drie foto’s door de jury zijn gekozen die alle van dezelfde fotograaf blijken te zijn (toeval, want de jury kiest zonder te weten wie de fotograaf is).
Zaterdag horen we het antwoord op de vraag welke foto de Zilveren Camera wint. Het antwoord op de vraag hoe de Nederlandse fotojournalistiek zich zal ontwikkelen zou daar een beetje van kunnen afhangen. Maar je zou ook kunnen vaststellen dat de keuze van nominaties het antwoord geeft.
Dus eindig ik met de vooraf gestelde vraag: zijn er verrassingen in de fanfare van beelden die bevestigen wat we al wisten of die herhalen van wat we al vaak hebben gezien?
Wat mij betreft veel te weinig verrassingen. En dat is een gevaar voor de Nederlandse fotojournalistiek. Als die zich tenminste wíl ontwikkelen.
De winnaars worden aanstaande zaterdagavond 23 januari bekend gemaakt in Museum Hilversum. Op zondag 24 januari wordt de tentoonstelling van de Canon Zilveren Camera 2015 officieel geopend voor publiek. Te zien t/m 28 februari 2015.
Van 6 t/m 20 februari is de eerste editie van het Festival voor Nieuwsfotografie. Een inspiratiefestival over de actuele ontwikkelingen in de nieuwsfotografie, aldus Museum Hilversum.