Bij binnenkomst in het RIjksmuseum heb je als PhotoQ-redacteur maar één doel: kijken of er foto’s hangen in de afdeling die de 20ste eeuw behandelt. Geen makkelijke missie, want de 20ste eeuw zit in twee gescheiden ruimtes op de derde verdieping. En die kunnen we pas vinden nadat een medewerker ons de weg heeft gewezen. Uiteindelijk genieten we van drie fotoseries en een familiealbum.
We hoorden tot de gelukkigen die al voor de officiële heropening van het Rijksmuseum een kijkje mochten nemen in de nieuwe esthetische sensatie, tevens renovatie-miljpaal, van Amsterdam. Woensdagavond lopen we er kunstredacteuren, ex-politici, fotografen, sponsors en curatoren tegen het lijf. Iedereen is even blij om bij deze preview aanwezig te zijn.
Het Rijksmuseum heeft de laatste jaren nadrukkelijk gemeld ook de 20ste eeuw tot zijn werkterrein te rekenen en daar hoort de fotografie bij. Dat verklaart onze nieuwsgierigheid om uitingen van dit medium te zoeken.
Liften
Natuurlijk nemen we de eregalerij en de Nachtwacht even mee, ook al omdat we proberen al banjerend vanzelf op de derde verdieping te belanden. Maar die 20ste eeuw is toch lastig te bereiken: alleen via een beetje verstopte trap en enkele uitverkoren liften.
Eenmaal boven treffen we in het gedeelte van 1900 tot 1950 een vitrine met een opengeslagen familiealbum met foto’s van de joodse familie Wachenheimer, die eind jaren dertig vluchtte van Duitsland naar Rotterdam. We kunnen een blik werpen op foto’s die vooral dochter Isabel tonen op verschillende plekken in de buitenlucht van een woonwijk. Isabels ouders kwamen in 1944 om in Auschwitz. Zij koesterde het fotoalbum tot haar dood in 2010. De streepjesjas die zij droeg in Auschwitz hangt ernaast.
Een eindje verderop, achter het inmiddels redelijk beroemde vliegtuig zien we foto’s die zich richten op de essentie van het medium: licht. Het zijn de zes afdrukken uit het portfolio Electricité van Man Ray, een foto van een donkere straat van Josef Breitenbach en een drietal beelden die zijn gemaakt van de Wereldtentoonstelling van 1937 in de Franse hoofdstad. Keurig ingelijst en mooi opgehangen, worden ze omgeven door twee filmprojecties (waaronder een reclamefilm die Joris Ivens in 1931 draaide voor Philips Radio).
Tijdgeest
Vervolgens moeten we afdalen om in een andere schacht de andere derde verdieping te bezoeken, waar werk van 1950 tot 2000 is te zien. En daar zien we onder de titel Naaktstudies zeven afdrukken van Sanne Sannes, in een omgeving van ander vrijpostige werken uit de jaren zestig, waaronder de film De Tijdgeest die Johan van der Keuken maakte in het jaar der jaren 1968.
In het verlengde daarvan kunnen we dan nog kijken naar de beroemde video I’m too sad to tell you van Bas Jan Ader uit 1971 en voorts naar aanpalende kunstvormen als mode en vormgeving.
Uiteraard zijn de getoonde foto’s slechts een heel klein deel uit de collectie, waaruit de komende jaren veel geput zal worden voor allerlei tentoonstellingen. Wij zijn blij dat we ze gevonden hebben, en ook wel een beetje dat de zoektocht niet makkelijk was. Zo blijft het speciaal.
—
De New York Times heeft vandaag een voorverhaal over het RIjksmuseum, met een fotoserie die Iwan Baan eind maart in opdracht van de krant maakte:
Glories Restored, Rijksmuseum Is Reopening After 10 Years
In 2010 op PhotoQ: Rijksmuseum presenteert pas verworven foto’s