Festival Noorderlicht: N 53°12‘40” O 6°32‘38”

Twenty, het twintigste Noorderlichtfestival vindt plaats in een ontmantelde, immens grote suikerfabriek, aan de rand van de stad Groningen. The Sweet and Sour Story of Sugar is in omvang de belangrijkste tentoonstelling. Een expositie over het gezicht van exorbitante rijkdom en de reeks documentaire vervolgopdrachten vragen ook de aandacht. Daarnaast is er voor enkele kleinere presentaties een plek op deze surrealistische locatie.

De suiker vormt de kern. Het is het grootste en meest bezonken project binnen Noorderlicht #20 in ‘De Suikerunie’, zoals het laatste fabrieksgebouw en het uitgebreide ‘terrain vague’ rondom dit industriële artefact wordt genoemd. Enorme prints, foto’s van Carl De Keyzer, Tomasz Tomaszewki, Ed Kashi, Alejandro Chaskielber en James Whitlow Delano, verhalen over de opkomst en ondergang van suikerproductie in landen als Brazilië, Suriname, Nederland, België en Indonesië.

Rond 1900 consumeerde de grote-gemene-deler-mens vijf kilo suiker per jaar. Wij en onze tijdgenoten zitten inmiddels op een jaarlijks gebruik van 35 kilo. Ondanks de onmiskenbare en alsmaar groeiende behoefte bleek en blijkt de suikerproductie een hachelijke onderneming. Zowel voor de planters als de fabrikanten als de slaven en werknemers. Een grillige markt die veel slachtoffers heeft gemaakt, op diverse niveaus.

Bijzondere, en wat mij betreft bijzonder fraaie, selecties uit historische archieven leggen onvermoede verbanden met de huidige situatie. Stoommachines afgebeeld op oude foto’s uit het archief van het Tropeninstituut zijn nog steeds onderdeel van het productieproces in Indonesië. Deze expositie is al gepresenteerd in Indonesië en Suriname. Een presentatie in Brazilië volgt deze maand. Fotografen uit deze drie landen droegen bij aan de suikersage. Hun werk is ook in Groningen te zien.

Rijke families en organisaties hebben de obsessieve neiging de verworven rijkdom te beschermen en uit te breiden. Wanneer de inmiddels bekende naties, waaronder Nederland, niet zouden meewerken aan dit streven, en er belasting over inkomsten en vermogens zou worden betaald, bestond er volgens sommige economen geen crisis. Breng zoiets maar eens in beeld. De presentatie To Have and Have not scheert langs het oppervlak, maar toont niet significant meer dan de society-pages van de internationale pers. De vertegenwoordigers van het internationale kapitaal, en dan bedoel ik kapitaal in kapitalen, weten zich dermate goed af te schermen dat een inzicht in hun denken en doen fotografisch niet werkelijk haalbaar bleek.

Een bescheiden maar indrukwekkend onderdeel van Noorderlicht vormt Het Vervolg/The Sequel. Ondersteund door het Mondriaan Fonds bood Noorderlicht zeven (uit een selectie van hondervierendertig) fotografen aan een vervolg te maken op een serie uit het verleden. Van Denderen, Van Lohuizen en Van de Ven keerden terug naar eerder bezochte plekken rond de Middelandse Zee. Zij hanteren elk een persoonlijke, welhaast literaire aanpak. Andrea Stultiens ging een dialoog aan met Paul Julien, een nieuwsgierige chemicus, die ongeveer tachtig jaar geleden een beeld probeerde te schetsen van Afrika. Stultiens onderzoekt al jaren Afrikaanse fotoarchieven en de presentatie van het contrast tussen Julien’s en Stultiens’ werkwijze is even humoristisch als veelzeggend over het veranderde westerse contact met de bewoners van dit continent. Verder in dit verband nog drie fraaie projecten: het wat egocentrische van Christian Kryl, het enigszins sentimentele werk van Xiaoxiao Xu en de vooral poëtische (en ja ik vind dat dan weer een wonderschone) serie van Pieter ten Hoopen. Deze expositie is nu ook in New York te zien.

photoq-noorderlicht-mark-nozeman

Kleinere presentaties heten Nomad (Singapore International Photography Festival), 20|20 (twintig fotografie-instellingen met eigen, verhalende tentoonstellingen, die een plek kregen op het voorterrein) en Fotograaf des Vaderlands (Ilvy Njiokiktjien). Komend jaar hoopt Noorderlicht samen met het Singapore International Photography Festival een thema uit te werken dat wederom via een ‘open call’ door enige tientallen fotografen uit alle windstreken zal worden ingevuld.

Mits Noorderlicht dan nog bestaat. De directie van het festival heeft zorgen. Vorig jaar is de subsidie van de rijksoverheid meer dan gehalveerd. De kas van de stad Groningen is zo goed als leeg. De provincie gaf wat extra geld (18.000 euro). Het grootste deel daarvan moet echter worden overgemaakt naar het nieuwe Groninger stadsbestuur, voor de huur van fabriek en terrein. Dit terwijl het vorige college Noorderlicht ernstig had verzocht De Suikerfabriek te reanimeren, de huur zou, pro memorie, worden afgeboekt.

Het veel gelezen Amerikaanse webmagazine Photo District News schaalde Noorderlicht enkele jaren terug nog in als één van de vijf meest invloedrijke fotofestivals ter wereld. Deze organisatie heeft vele bijzondere tentoonstellingen en evenementen gerealiseerd. Medewerkers en bestuur werken hard om het tij te keren. Degenen die geïnteresseerd zijn in diepgravende, eigenzinnige fotoverhalen moet de tentoonstellingen op deze indrukwekkende locatie gaan bekijken, voor het te laat is.

Noorderlicht Fotomanifestatie Twenty
tot en met 13 oktober 2013
Voor info en beelden, bezoek de uitgebreide site: www.noorderlicht.com/nl/fotomanifestatie