Foto geveild? Volgrecht betalen!

Eind 2011 is de duurste foto ooit geveild. Rhein II van Andres Gursky (1955) bracht maar liefst 4,3 miljoen dollar op. De foto zou verkocht zijn uit een privé-collectie. Een dergelijke groot bedrag bij verkopen van foto’s roept de vraag op of de fotograaf van zulke transacties ook nog wat terugziet.

In Europa hebben fotografen als maker van hun werk recht op een vergoeding bij doorverkoop. Dit wordt kort gezegd ‘volgrecht’ genoemd. Het volgrecht is een uitvloeisel van een specifieke Europese Richtlijn. Volgens die richtlijn vallen foto’s ook onder het volgrecht.

Het Europese volgrechtsysteem, voor Nederland uitgewerkt in de Auteurswet, kent wel de nodige eisen. Zo moet het gaan om doorverkoop van de originele werken of exemplaren van het werk in beperkte oplage vervaardigd. Daarnaast moet er een professionele kunsthandelaar bij betrokken zijn als koper, verkoper of tussenpersoon. Bij een veiling van foto’s zal daarvan snel sprake zijn. Verkoop tussen consumenten onderling valt in principe niet onder het volgrechtsysteem.

Het volgrechtsysteem eist verder dat de doorverkoopprijs minimaal € 3.000,– moet bedragen. Foto’s met een lagere verkoopprijs zijn dus vrijgesteld. Als het werk boven de € 2.000.000,– oplevert bedraagt de maximale volgrechtvergoeding € 12.500,–. Voor alle verkoopprijzen daartussen in geldt een staffel: van 4% over de eerste € 50.000,– tot 0,25% boven de € 500.000,–.

Per 1 januari 2012 geldt dat volgrecht ook voor erfgenamen geldt. Volgrecht kan namelijk via een legaat zijn overgegaan, maar daarbij geldt wel dat de fotograaf niet langer dan 70 jaar geleden overleden mag zijn.

Het volgrechtsysteem is bedoeld om ongelijke behandeling van kunstenaars te corrigeren en de verschillen binnen de Europese markt weg te nemen. Echter, praktisch gesproken komt het ‘heffen’ van volgrecht er vaak niet van. Dat komt ofwel omdat de awareness van het volgrecht bij betrokkenen ontbreekt, ofwel het volgrecht niet goed gehandhaafd wordt. Er zijn echter wel collectieve initiatieven daartoe ontplooid, zoals door Pictoright.

Ik verwacht overigens niet dat Gursky ook maar een eurocent volgrechtvergoeding krijgt. Weliswaar komt volgens de volgrechtregels het volgrecht toe aan Europese kunstenaars (Gursky is Duits), maar het werk is in Amerika geveild en dat land kent geen volgrecht…

http://fotoholix.nl/drupal/node/844

http://www.pictoright.nl/makers/index.php

Joost Becker is advocaat Intellectuele Eigendomsrecht en Internetrecht bij Dirkzwager te Arnhem (afdeling IE-IT, e-mail: becker@dirkzwager.nl, telefoon: 026-353 83 77).