Dat er een hoop gebeurt met geluid en video in de fotografie is duidelijk. En dat die trend doorzet, is een voorspelling die ook niet meer verrassend is. Maar de vraag blijft voorlopig wel hoe fotografen en andere producenten met die nieuwe uitingen geld kunnen verdienen. En wanneer dan. Aldus de vragende conclusie die je kunt trekken uit het debat dat zondagmiddag in Groningen werd gevoerd als afsluiting van Photostories.
Er was veel belangstelling, de zaal in Academie Minerva telde ruim 80 stoelen en die waren alle bezet. Daarbij speelde vast mee dat zich in Groningen het openingsweekeinde ontrolde van de manifestatie Noorderlicht.
In de dagen voor het debat hadden drie uitverkoren fotografen, Ilse Frech, Ilvy Njiokiktjien en Dirk-Jan Visser de gelegenheid gehad om multimedia-projecten waaraan ze werken te verbeteren onder leiding van de Deense mentoren Henrik Kastenskov (Bombay Flying Club) en Bjarke Mythu (Storyplanet). Zij presenteerden zondagmiddag de vooruitgang die ze hebben geboekt nadat ze eerder al tijdens Photostories in Rotterdam (afgelopen mei) een masterclass hadden gevolgd.
Eerder op zondag en zaterdag gaven Kastenskov en Myrthuook nog workshops voor belangstellenden.
Vervolgens sprak Kadir van Lohuizen over zijn ervaringen met Via Panam, het multimedia-project waaraan hij werkt, en dat vooral is geconcentreerd op de iPad. Het is erg hard werken, vooral door de combinatie van fotograferen, bloggen, geluid opnemen en filmen, aldus Van Lohuizen. Maar je krijgt er ook wat voor terug: ‘De feedback is wereldwijd. Ik krijg tips voor verhalen van mensen uit landern waar ik werk, soms biedt iemand me een plek om te overnachten.(…) De wereld ligt aan je voeten, ik heb nu publiek waarvan ik een paar jaar geleden niet wist dat het bestond.’
Uit de woorden van Van Lohuizen valt af te leiden dat er sprake is van een overgangsperiode: ‘De iPad kan in de toekomst een verdienmodel worden. (…) Ik heb nog steeds print media nodig om geld te verdienen. (…) Over vijf jaar kun je geen fotograaf meer zijn zonder multimedia.’
Dat laatste meent ook Bjarke Myrthu: ‘Je maakt je leven makkelijker als je meer dingen kunt combineren. Alleen als je ’s werelds beste still photographer bent, kun je nog met enkele foto’s je boterham verdienen.’
Aan de ene kant legde Myrthu in zijn presentatie een nadruk op commercieel en klantgericht denken. Maar anderzijds adviseert hij: ‘Denk niet alleen aan het publiek. Richt je op het vertellen van een verhaal als je dat zelf belangrijk vindt.’ Hij illustreert dat met een verhaal over Magnum-fotograaf Burt Glinn die eind jaren vijftig bij de Cubaanse revolutie was. Na een tijdje, toen het nieuws minder spannend werd, verlieten alle journalisten en fotografen het land. Glinn bleef en volgnde lange tijd Castro, waardoor hij ook diens vertrouwen won. Dat leverde een prachtige reportage op.
Daar doet jamie Wellford, fotoredacteur bij Newsweek, nog een schepje bovenop met een jeugdherinnering. Ooit zag hij op de campus van zijn universiteit de Ierse band U2 spelen voor een publiek van 60 mensen. ‘Via college radio, een alternatief radiocircuit, werd hun muziek veel gedraaid. En nu spelen ze in volle stadions.’
Myrthu legt uit waarom in de VS zoveel prachtige multimedia met fotografie wordt gemaakt en in Europa niet: ‘De bedrijven zijn er groter. De markt is groter. Er zijn geen taalbarrières.’
Van Arno Haijtema’s verhaal (voormalig fotochef van de Volkskrant) leren we verder dat veel afhangt van timing, en die kun je niet altijd sturen. Een jaar of vijf geleden maakte de krant met enige regelmaat webspecials. ‘Toen was er wat geld voor. Maar de fotografen waren er niet klaar voor. Nu is er een nieuwe uitgever die het budget voor internet vermindert, en willen de fotografen mooie dingen gaan maken.’
En om te onderstrepen dat het er bij geld verdienen met multimedia niet om gaat 1-op-1 rekeningen te versturen voor een gebruikte foto haalt Myrthu (ex-Magnum in Motion) nog een voorbeeld van zijn voormalige werkgever aan. De technologie-multinational HP sponsorde Magnum met een mijoen dollar en daarvan kon Magnum in Motion met een stuk of drie personeelsleden aan de slag.
De gedachte dat zo’n groot bedrijf in de buurt komt bij journalistieke en documentaire fotografie vinden niet alle aanwezigen bij het debat een prettige gedachte. Maar het geeft aan dat niet alleen het produceren van multimedia, maar ook het financieren ervan om creativiteit en intelligentie vraagt.