Voor het eerst in 25 jaar is een door het Nationaal Instituut voor Gezondheidsbevordering en Ziektepreventie (NIGZ) ontworpen campagne afgekeurd. Minister Klink van Volksgezondheid vond de foto’s die voor een campagne over orgaandonatie worden gebruikt niet geschikt.
Op de blote buik van een vrouw die door een man wordt omarmd is een sticker geplakt met het opschrift: ‘Ik ben donorgeregistreerd. En jij?’ Het onderschrift van de poster luidt: ‘Weet jouw liefste al dat je donor bent?’
Volgens een woordvoerder van het ministerie van Volksgezondheid schiet de foto aan de boodschap voorbij. Zou de campagne over een seksueel overdraagbare aandoening als AIDS gaan, dan was de foto wel geschikt. De productie van de posters en de affiches is stopgezet. De opnames voor een reclamefilmpje zijn afgeblazen.
Een woordvoerder van het NIGZ zegt het jammer te vinden. ‘Maar er is geen tijd om hier lang bij stil te blijven staan, want over een paar weken moet de nieuwe campagne klaar zijn.’ Met de ontwikkeling van deze campagne begon NIGZ ongeveer vier maanden geleden. ‘We zullen niet het volledige concept veranderen. Het idee weet jouw liefste al… zal weer gebruikt worden’, aldus de woordvoerder.
GroenLinks heeft schriftelijke vragen aan minister Klink gesteld. Halsema zegt in een interview dat er sprake lijkt van een ‘nieuwe betuttelde houding’ van het kabinet.
De foto’s voor de campagne zijn gemaakt door Krijn van Noordwijk. In de Volkskrant zegt hij: ‘We hebben het zeer binnen het beschaafde gehouden. Er is niets seksueels of erotisch aan. Als dat de bedoeling was, had ik wel uit een ander vaatje getapt.’
• Reageren? Mail PhotoQ
Hoe komt Van Noordwijk erbij dat er “niets sexueels of erotisch” aan deze foto is? Ik zie een vrouw en een man. Ze omhelzen elkaar. Zij is al gedeeltelijk ontkleed. Hij raakt haar buik en heup aan en er is weinig verbeeldingskracht voor nodig om hier een vrijpartij in te zien. Haar blouse was zojuist nog dichtgeknoopt, zij staat al in haar onderbroek en al snel zal een van zijn handen ook haar borsten strelen en -wie weet- de bh losmaken. Weliswaar is zijn blik nog wat nadenkend, maar zij lijkt er wel zin in te hebben.
Of het beschaafd is of zeer beschaafd kan onderwerp zijn van discussie, maar om hier ‘niets seksueels of erotisch’ in te zien? Haal je ogen even uit je zak!
Rob Huibers
—
Rob Huibers heeft volkomen gelijk met zijn bewering dat de publiciteitsfoto voor de orgaandonatie campagne wel degelijk erotisch en seksueel getint is. Inderdaad, wat anders? De fotograaf Krijn van Noordwijk ontkent, en zegt dat hij in dat geval uit een ander vaatje zou hebben getapt! Welk vaatje zou hij bedoelen? Er zijn maar twee mogelijkheden: van Noordwijk is zelf zo gewend aan de hardere vormen van seksuele uitingen die in de huidige tijd vrij ‘gewoon’ zijn geworden, dat hij dit onderscheid niet meer kan maken. Moeilijk voor te stellen, maar het zou een mogelijkheid kunnen zijn. Of van Noordwijk heeft doelbewust het erotisch element gehanteerd, en probeert, nu de minister de campagne heeft afgekeurd, achteraf met een zogenaamd progressief argument zich eruit te kletsen. Dat is waarschijnlijker. In dat geval is zijn handelswijze eerder ouderwets te noemen. Seksuele associaties inzetten om een product te verkopen! Hoe lang is het geleden dat daarmee begonnen werd? De minister heeft volkomen gelijk. De vlag dekt hier de lading niet, en schiet zijn boodschap voorbij. In geval van een campagne over seksueel overdraagbare aandoeningen was de foto wel geschikt bevonden, aldus het ministerie. Daar valt niets tegen in te brengen. Zo zien we weer dat het in de fotografie altijd primair om essenties gaat, en niet (of hooguit secundair) om de ‘ lekkerheids factor’. Dat Femke Halsema de zaak direct aangrijpt om schriftelijke vragen aan de minister te stellen, en in interviews luidkeels van betutteling spreekt is al net zo goedkoop als wat van Noordwijk deed en beweert. Nu ja, politiek is dikwijls ook snel willen scoren.
Groet, Roel Visser
—
Aan de pennenlikkers onder u.
Dat er ‘niets sexueels of erotisch’ aan de foto’s kleeft is inderdaad niet waar. Een lichte sensualiteit zit in het concept van de campagne van Bureau Roorda ingebakken. Die heb ik er dan ook in goede smaak ingebracht.
Erotiek en sexualiteit zijn echter zeker niet de sleutelwoorden geweest in de voorbesprekingen. ‘Intimiteit’ wel. (In de kranten gaat het wel vaker zo, dat uitspraken worden door-gepolariseerd.)
Als sex en erotiek wel doelstelling zouden zijn geweest, had dat natuurlijk geleid tot meer expliciete beelden (het andere vaatje). Ik vind slechts dat we nergens banaal of te geil zijn gegaan in executie, maar juist intiemere momenten met toepasselijk respect hebben afgebeeld.
Dit alles voor de woordjeswegers en pennenlikkers onder u.
Krijn van Noordwijk
—
Sensualiteit en erotiek zijn zeker ook kwesties van smaak. Geen twijfel over mogelijk. Zelf woon ik in de Achterhoek en wij vinden hier ‘brommers kiek’n’ (bromfietsen bekijken) al behoorlijk opwindend. Bij deze foto gaat het echter helemaal niet om goede smaak, zelfs de kwaliteit van de foto is nietin het geding. De kern is dat de foto een eenduidige betekenis heeft. En die betekenis spoort niet met het doel van de campagne. De argumenten hiervoor zijn al afdoende aangedragen door Roel Visser, Rob Huibers en minister Klink.
Het is altijd vervelend als je iets anders met je werk bedoelt dan hoe het wordt begrepen. Mij lijkt het nuttig hiervan te willen leren en niet arrogant de aanval te zoeken. Beeld is hard op weg het communicatie primaat van het woord over te nemen, uitstekend. Om de boodschap goed aan de man te brengen is het handig als je weet wat je eigenlijk zegt.
Werner Rauwerdink
—
Afgezien van wat Werner Rauwerdink al opmerkte, namelijk dat je dient te weten weten wat je zegt wanneer je iets zegt, kun je de foto niet eenduidig noemen. De foto gaat, visueel gesproken, over niets. Wanneer je ‘m zo ziet, zonder het stickertje te lezen, kan de foto van alles betekeken. Geplaatst in een mannenblad krijgt de foto een erotische lading. Geplaatst in een modeblad heeft de foto duidelijk met ondergoederen te maken. Geplaatst in een lifestyleblad… enfin, ik draag niet meer voorbeelden aan, deze zijn al duidelijk genoeg.
Nieuwe term? Context-awareness?
Nu een tandje hoger. We gaan de tekst op de sticker vervangen. Ik gebruik Durex, en jij? Ik rijd Audi, en jij? Of: Ik laaf mij met Biogarde, en jij? Ik heb mij laten botoxeren, en jij? ’t Zou zelfs promotief kunnen zijn voor deodoriserend closetpapier.
Kortom, het lijkt een glorieus bedenksel van een poengeil reclame-masturbant of een ambitieus HEAO-er Communicatie, niet gehinderd door enige vorm van beeldende vaardigheid.
En ik maar denken dat dergelijke fenomenen alleen op het niveau van bepaalde kleinemiddenstandsreclame voorkomen…
Jurriaan Nijkerk