Galerie Noorderlicht exposeert acht fotoseries over het architectonisch fenomeen The Wall House#2. Tijdens deze tentoonstelling is een mooi vormgegeven publicatie gepresenteerd over de architect, zijn geesteskind en de series die acht fotografen ‘in residence’ over het gebouw hebben gemaakt.
De architect, maar vooral architectuurdocent en -beschouwer John Q. Hejduk (1929-2000) gaf les aan de Texas School of Architecture en was vanaf 1972 directeur van de Irwin S. Chanin School of Architecture binnen The Cooper Union in New York. Bij zijn studies en college’s ging hij uit van basale vormen, zoals het vierkant, om zijn studenten binnen de beperking tot creatieve oplossingen te stimuleren.
Hejduk ontwierp het Wall House #2 voor zijn vriend E. Bye. De eerste versie was een zuiver theoretische, die hij gebruikte om zijn denkbeelden te verhelderen. Wall House #2 zou in de Verenigde Staten gebouwd worden. De financiering kwam niet rond en het ontwerp bleef onuitgevoerd. Tot door een samenloop van omstandigheden dit visionaire project gerealiseerd kon worden door een Groninger verbond van overheid- en particuliere organisaties.
Op 21 maart 2001 werd het beton voor de muur van 18 bij 14 meter gestort. Aan die muur kwamen de verschillende bouwdelen te hangen. In september stond het gebouw er. Aanvankelijk zou men het aan een particulier verkopen, maar dat lukte niet. In 2005 ontstond de Stichting Wall House #2, die het project kocht en er – naar de wens van Hejduk – ‘artists in residence’ liet werken en wonen. Daarnaast is het huis regelmatig toegankelijk voor publiek.
Acht fotografen hebben inmiddels een serie in en/of rond het huis gemaakt. De Noorderlicht-organisatie (de galerie en uitgeverij Aurora Borealis) vond het tijd voor een presentatie. Kort geleden is het boek, in de tentoonstellingsruimte, gepresenteerd.
Beth Edwards riep met de hulp van fictieve bewoners een huiselijke sfeer op. Thomas Kellner fotografeert delen van het huis en bouwt het in de contactafdrukken op zijn manier op. Anoek Steketee thematiseerde met behulp van de inkijk van verschillende ruimten het voyeurisme. Wijnanda Deroo creëerde tijdens de schemering sfeervolle zwart-witbeelden van interieur en uitzicht. Danwen Xing photoshopte de straten van Bejing achter de ramen en liet die contrasteren met het stille interieur.
Mitra Tabrizian maakte filmstills voer de verstoorde relatie tussen het individu en zijn omgeving. Bill Jacobson onderzocht de wisselwerking tussen gebouw en omgeving. Op een meer artificiële wijze deed Isabelle Hayeur iets dergelijks: zij plaatste het gebouw in geleende (geshopte) plekken als een achterbuurt, een bewaakte wijk voor rijken. En in één van haar beelden zette zij het neer als een moderne ruïne.
Aurora Borealis heeft weer een fraaie publicatie gerealiseerd. In een zware kartonnen omslag zitten twee boekje van 20 bij 20 centimeter verborgen. Een tekstdeel in zwart-wit en een boekje met de fotoseries in kleur. De foto’s haddden wij mij betreft wat groter gemogen, soms blijven details onzichtbaar, maar het geheel maakt een zeer verzorgde indruk. De kleine oplage (1250 stuks in een Nederlandse en Engelstalige editie) zal haar weg naar de verschilldende doelgroepen wel vinden, dunkt me.
Han Schoonhoven
P.S.
Het persbericht bij deze publicatie opent met een enigszins curieuze stelling:
‘Onlosmakelijk verbonden met de Nederlandse fotografische traditie, maar nu zo goed als verdwenen: de fotografieopdracht. Geen enkele Nederlandse instelling of instantie verstrekt nog op regelmatige basis een opdracht aan fotografen, die moet leiden tot een boek en/of een tentoonstelling. Behalve Noorderlicht in Groningen.’
Dit lijkt mij gechargeerd. En feitelijk ook niet juist. Een korte rondgang op internet bevestigt dit. Het Rijksmuseum Amsterdam realiseert in samenwerking met NRC Handelsblad en tentoonstellingsruimten als Huis Marseille en het Foam jaarlijks een fotografie-opdracht: het ‘Document Nederland’, sinds 1975.
De gemeente Amsterdam verleent sinds 1972 nog steeds minimaal drie fotografie-opdrachten per jaar. De provincie Noord-Holland lijkt enkele jaren terug gestopt te zijn met het uitschrijven van fotografie-opdrachten. En inderdaad, beide laatste organisaties treden sporadisch naar buiten met de resultaten van hun opdrachten. Al moet wel gezegd dat een groot deel van de foto’s van de Amsterdamse opdrachten via de digitale beeldbank van het stadsarchief direct te bekijken zijn.
Dan is er nog de Stichting Stedelijke Fotografie Utrecht, die volgens hun website 3 tot 5 opdrachten per jaar verleent en volgend jaar een grote tentoonstelling, ‘Het geheim van Utrecht’, organiseert. En het Nederlands Fotomuseum dat opdrachten uitschrijft, exposeert en publiceert.
Zou het een poging van Noorderlicht zijn om een discussie over de opdrachten-situatie in Nederland op gang te brengen?
Wall House#2 – Thought Provoking, Sense Provoking
Fotografiedeel: paperback, 96 pagina’s met 5 tot 12 foto’s uit de 8 verschillende series
Tekstdeel: paperback, 60 pagina’s met vier beschouwende teksten, een inleiding van curator Wim Melis en biografieën van de deelnemende kunstenaars.
Uitgever: Stichting Aurora Borealis
Prijs: 39,50 euro
De tentoonstelling is nog tot en met 2 september te zien in de Noorderlicht Fotogalerie, Akerkhof 12 in Groningen
• Meer over tentoonstelling en boek bij: www.noorderlicht.com
• Photoq publiceerde eerder over de Wall House-opdrachten: Alleen in een huis dat oogt als een kunstwerk