Door bezuinigingen bestaat de kans dat de bibliotheek van het Nederlands Fotomuseum minder vaak toegankelijk wordt. Bert Sissingh is zeer verontrust over die dreiging en roept op tot een bezetting van de bibliotheek op 6 juni.
In het onderstaande opiniestuk schrijft Sissingh onder meer: ‘Als een mokerslag trof ons dan ook het bericht dat de Bibliotheek van het Nederlands Fotomuseum ernstig in haar voortbestaan bedreigd lijkt te worden. De precieze toedracht is ons niet helemaal bekend, maar ons is via via ter ore gekomen dat de Museumdirectie na zeven weken vruchteloos vergaderen de stekker eruit heeft getrokken, met als onmiddellijk gevolg dat de door de pensionering van onvolprezen bibliothecaris Hans Zonnevijlle opengevallen vacature niet zal worden ingevuld en de openingstijden vooralsnog zijn gehalveerd.’
Directeur Ruud Visschedijk van het Nederlands Fotomuseum mailt PhotoQ in een reactie dat er geen sprake is van dreigende sluiting. Wel is er een beperkte openstelling, in afwachting van politieke besluitvorming over subsidies voor het museum: ‘Zoals je weet gaan culturele instellingen door de terugtrekkende overheden een onzekere toekomst tegemoet. Het is niet meer zo vanzelfsprekend dat subsidies voor activiteiten worden verstrekt. Op dit ogenblik worden de beleidsplannen door de overheden beoordeeld en wordt geadviseerd over de financiële toekomst van deze instellingen. Dat het gaat om ingrijpende beslissingen, bewijst het advies dat de Raad voor Cultuur over Fotomanifestatie Noorderlicht heeft uitgebracht.’
Visschedijk vervolgt: ‘Gelukkig ziet die toekomst voor het museum er vooralsnog redelijk uit, maar we zullen tot eind november op de besluitvorming van de Tweede Kamer en de gemeenteraad van Rotterdam moeten wachten om vast te kunnen stellen hoe we er echt voorstaan. Het zijn tijden waarin we dus extra voorzichtig moeten zijn om er voor te zorgen dat we ook in de toekomst onze taken kunnen uitvoeren. Onlangs is onze bibliothecaris, Hans Zonnevijlle, met pensioen gegaan. Ik heb besloten om, zolang we geen zekerheid hebben over onze toekomst, de ontstane vacature tot 1 januari 2013 uit voorzichtigheid niet in te vullen en toch de bibliotheek op woensdagmiddag en vrijdagmiddag voor het publiek open te stellen. Dat betekent niet dat de bibliotheek van het museum in zijn voortbestaan wordt bedreigd, maar simpelweg dat we tijdelijk onze dienstverlening versoberen.’
—
Hieronder Sissinghs oproep:
Erfgoed, wat is dat eigenlijk?
Wie de berichtgeving over alle voors en tegens, mitsen en maren en plussen en minnen op het gebied van de cultuursubsidies de laatste tijd een beetje gevolgd heeft zal tot de conclusie zijn gekomen dat vriend en vijand het over één ding eens lijken te zijn: ons culturele Erfgoed moet bij bezuinigingen in ieder geval worden ontzien en verdient onvoorwaardelijke aandacht en financiële ondersteuning. Alleen de vraag wat dat dan precies is: Erfgoed, wordt zelden gesteld, laat staan eenduidig beantwoord.
Een eerbiedwaardig opleidingsinstituut als de Rijksacademie, of een al zolang wij ons kunnen herinneren bestaand fotografiefestival als Noorderlicht valt er kennelijk niet onder, want beide nogal vaste waarden in het Nederlandse cultuurlandschap blijken niet op die onvoorwaardelijke steun te kunnen rekenen. Wel is het land te klein als een museum in Gouda het waagt een tamelijk onbeduidend vroeg schilderij van Marlene Dumas in de markt te zetten, dat daardoor overigens geenszins verloren gaat en waarvan de status als Erfgoed eigenlijk eerst maar eens bewezen zou moeten worden voordat een dergelijke actie onder dreiging van hel en verdoemenis door de gezamenlijke Museummagistraten met een eens-maar-nooit-weer fatwa bestraft wordt.
Erfgoed in de kunst, zo lijkt het, dat zijn spullen, roerende zaken als schilderijen en aardewerk, eventueel aangevuld met zwaardere dingen als een handjevol paleizen, kerken en een gammele windmolen, die eenmaal veilig onder de hoede van de bevoegde instanties voor de eeuwigheid bewaard zullen blijven. Die enge omschrijving laat weinig ruimte voor een wat bredere opvatting van Erfgoed, waarin ook wat minder grijpbare culturele verworvenheden als zodanig gezien worden. Zelf hanteren wij liefst een zo ruim mogelijke definitie, waarin ook sommige dieren en bepaalde personen tot het Erfgoed gerekend kunnen worden. Zo beschouwen wij bijvoorbeeld de fotografe Bertien van Manen wel, maar haar veelbelovende collega Paulien Oltheten (nog) niet tot het culturele Erfgoed; beiden zoals u weet in de race om de felbegeerde Dutch Doc Award, waarbij wij uiteraard blij zijn dat Paulien eindelijk eens genomineerd wordt, maar toch vinden dat Bertien de prijs het meest verdient, al was het maar omdat zij in een grijs verleden als allereerste de heikele positie van de allochtone vrouw in onze samenleving op fotografische wijze onder de aandacht van het Nederlandse volk heeft gebracht.
Maar laten wij niet afdwalen. Een ruimere definitie van Erfgoed dus, waarin ons één instituut toch wel het meest na aan het hart ligt. Nog vòòr het Polderlandschap, de Huursubsidie, de Gouden Koets, het Rioolstelsel, de Kabinetsformatie en de Sociale Academie staat bij ons in de rangorde van het culturele Erfgoed zonder enige twijfel nog altijd fier bovenaan: de Bibliotheek. Nooit waren wij in ons leven ergens lid van, behalve van de Openbare Leeszaal en de weinige inzichten die ons in de loop der tijd zijn toegevallen kwamen niet tot ons in het Schoollokaal of in de Natuur, noch in het Atelier of in het Museum, maar altijd in die unieke vreemd-verwachtingsvolle ruimte vol van tot de nok gevulde boekenkasten en lezende, bladerende, soms fluisterende bezoekers van de plaatselijke Bibliotheek.
Als een mokerslag trof ons dan ook het bericht dat de Bibliotheek van het Nederlands Fotomuseum ernstig in haar voortbestaan bedreigd lijkt te worden. De precieze toedracht is ons niet helemaal bekend, maar ons is via via ter ore gekomen dat de Museumdirectie na zeven weken vruchteloos vergaderen de stekker eruit heeft getrokken, met als onmiddellijk gevolg dat de door de pensionering van onvolprezen bibliothecaris Hans Zonnevijlle opengevallen vacature niet zal worden ingevuld en de openingstijden vooralsnog zijn gehalveerd. Niet helemaal duidelijk is of ook de Raad van Toezicht van het Museum tijdig bij dit besluit is betrokken. Quis custodiet ipsos custodes? Het bevreemdt ons zeer dat een zichzelf respecterend Fotografiemuseum zo onzorgvuldig met de eigen kostbare Bibliotheek omspringt. Net op het moment dat in datzelfde Museum een heuse tentoonstelling werd gewijd aan het ‘Nederlandse Fotoboek’ wordt besloten de natuurlijke habitat van datzelfde Fotoboek te laten verstoffen en bovendien ontoegankelijk te maken voor toekomstige generaties studenten, die in diezelfde Bibliotheek juist hun inspiratie en kennis van het vakgebied zouden moeten opdoen. En dan heb ik de voor Nederlandse begrippen unieke verzameling theoretische vakliteratuur, tijdschriften, krantenknipsels etc. nog niet eens genoemd. In plaats van in veel te dure paginagrote krantenadvertenties met spectaculaire print-on-demand aanbiedingen uit de negatievencollectie te appeleren aan de koop- en hebzucht van would-be collectionneurs zou het Museum er beter aan doen zich te bekommeren om de weet- en leergierigheid van een nieuwe generatie fotografiestudenten, die toch uiteindelijk zullen moeten zorgen voor het fotografisch Erfgoed van morgen.
Om ons pleidooi kracht bij te zetten zullen wij het deze keer niet laten bij roepen vanaf de zijlijn, maar wij gaan ook iets doen. Op Facebook hebben wij inmiddels opgeroepen tot een heuse bezetting van de Bibliotheek. Volgende week woensdag 6 juni is het zover. De teller staat op vijf deelnemers, en dat is voor een gemiddelde woensdagmiddag al heel wat, maar schroomt niet om U bij ons aan te sluiten. Wij hopen op een gesprek met de Directie en zullen binnen de grenzen van het mogelijke pleiten voor in ieder geval een ruimere openstelling en op zijn minst de aanstelling van een part-time professionele bibliothecaris. Met een beetje goede wil van beide kanten zijn wij dan nog op tijd in de hoofdstad voor de feestelijke uitreiking van de Dutch Doc Award.
Fotografieliefhebbers van Nederland, komt allen en laat Uw stem horen.
Galerie Sissingh, Rotterdam
(galeriehouder en voormalig fotograaf,docent en assistent-bibliothecaris)
Facebook: Occupy bibliotheek NFM
Nawoord Galerie Sissingh
Wij hebben inmiddels kennisgenomen van de reactie van het Nederlands Fotomuseum. De sussende woorden van de Directeur hebben onze ongerustheid alleen maar vergroot. Het voortbestaan van de Bibliotheek blijkt nu afhankelijk van besluitvorming in ondermeer de Rotterdamse Gemeenteraad. Nu maken wij ons pas echt zorgen. Het Museum lijkt het openhouden van de Bibliotheek niet echt te beschouwen als één van de kerntaken die hoe dan ook gecontinueerd dienen te worden. Ook is niet duidelijk waarom los van het niet opvullen van de vacuture de openingstijden zijn gehalveerd. Dit is wel een erg minimale vorm van dienstverlening. Het doet een beetje denken aan de Jeugdbibliotheek in de crypte van de Paaskerk in Den Haag Zuid-West, waar wij begin jaren zestig als kind op woensdagmiddag onze eerste boeken over Arendsoog leenden. Een bibliotheek zonder bibliothecaris is als een lichaam zonder ziel, zoals de Belgen zeggen. Het zou mooi zijn als het Rotterdamse museum een voorbeeld nam aan de Antwerpse zusterinstelling. Daar zijn het ook zware tijden, maar is men toch op zoek naar een full-time ‘wetenschappelijk bibliothecaris’, die naast het beheer van de boekencollectie ook nog eens leiding geeft aan het bibliotheekpersoneel. Dat is wat je noemt in tijden van crisis je verantwoordelijkheid nemen.