De kop hierboven is een aantekening van Wanda, de vrouw met een eetstoornis die door de jonge fotografe Injoo Bronsdijk acht maanden is gevolgd en gedocumenteerd. Bij Bronsdijks eindexamen aan de HKU verscheen het boekje Hou vast, over Wanda en haar lotgenoten.
Wanda begon in haar puberteit ’te rommelen met eten’. Rond haar negentiende had zij het niet meer in de hand. Ze ontdekte dat ze niet meer durfde te eten en had niet meer voldoende kracht om zelfstandig te lopen. Ook met zware slaappillen sliep zij niet meer. Ze kreeg last van paniekaanvallen en voelde zich van de realiteit vervreemd.
Uit een onderzoek aan de Leidse universiteit dat begeleid werd door dr. Greta Noordenbos – die ook het voorwoord van dit boekje schreef – blijkt hoe dramatisch de realiteit van iemand met een eetstoornis kan zijn. ‘Mensen met een eetstoornis proberen hun angst en onzekerheid weerstand te bieden door controle over hun eigen lichaam uit te oefenen. Als niets lukt, kun je altijd stoppen met eten want eten heb je helemaal zelf in de hand.’
‘Vrouwen die aan anorexia lijden, eten niet of veel te weinig. Ze hebben een lager lichaamsgewicht dan gemiddeld. De eetstoornis gaat altijd gepaard met een psychisch lijden. Vrouwen die aan bulimia lijden, kennen periodes van extreme vraatzucht. Ze eten overmatig: vier slagroomtaarten, drie pakken roze koeken en zes roomsoezen. Vervolgens braken zij het eten weer uit. Daarnaast is er binge-eating. Bij deze eetstoornis eet de patiënt buitensporig veel maar braakt het niet uit. Het gevolg is een extreme omvang.’
Een enquete die twee studenten met medewerking van de Stichting Anorexia en Bulimia Nervosa in 1999 uitvoerden had ondermeer de volgende uitkomsten:de gemiddelde leeftijd van de 42 respondenten was 34 jaar en de gemiddelde duur van hun eetstoornis 15,2 jaar. Eén van de conclusies luidde dat 93% van de vrouwen een problematische jeugd had gehad, bijvoorbeeld door mishandeling, misbruik of een slecht huwelijk van de ouders.
‘Bulimia en anorexia nervosa zijn typische vrouwenziektes. Toch komen eetstoornissen ook bij mannen voor. Maar meestal geven zij anders uiting aan de stoornis. Ze gaan extreem vaak naar de sportschool en slikken steroïden. Ook bij hen is de oorzaak psychisch.’
Injoo Bronsdijk fotografeerde Wanda tijdens haar herstelproces in een kliniek voor eetstoornissen. De gevolgde therapie blijkt – in tegenstelling tot eerdere pogingen – aan te slaan. Dat heeft vooral te maken met de ‘patiëntgerichte’ behandeling. Noordenbos in het voorwoord: ‘Uit alle verhalen van de patiënten in dit boek blijkt hoe belangrijk het voor hen is dat in deze kliniek serieus naar hen geluisterd wordt, dat er begrip is voor hun angst en hun spanning, dat ze hun eigen tempo kunnen aangeven om aan te komen in gewicht en dat ze niet direct negatief worden bejegend als het een keer niet goed gaat en ze weer terugvallen in hun oude eetgedrag.’
Wanda heeft zonder terughoudendheid meegewerkt aan Bronsdijks reportage en de fotografe heeft daardoor een indringend verhaal kunnen vertellen.
We zien de aanvankelijke worsteling met haar maaltijd, kunnen meelezen in het schrift waarin zij beschrijft wat ze eet en hoe dat voelt. We kunnen meekijken bij verschillende activiteiten binnen en buiten de kliniek en in de kamers van Wanda en de andere vrouwen.
Hou vast sluit af met vier getuigenissen van Wanda’s lotgenoten. Het zijn verhalen van verstoorde levens, maar uit hun eigen teksten en de portretten die Bronsdijk van drie van hen maakte, spreekt hoop en verwachting.
Han Schoonhoven
Hou vast
fotografie: Injoo Bronsdijk
voorwoord: dr. Greta Noordenbos
teksten: Injoo Bronsdijk, Wanda, Lieke, Sabine en Rosalie
schilderijen en gedichten: Eve
45 foto’s in fullcolor
paperback, uitgave in eigen beheer
prijs: 25 euro
• informatie en bestellingen injoohan@hotmail.com