Geschiedschrijving in het voorbijgaan

Kuiven & Kraplappen heet het boek dat fotograaf Bert Verhoeff, audiograaf Hannes Wallrafen en schrijfster Reinier van Goor samenstelden over vrouwen van Spakenburg. De vrouwen in klederdracht.
Het boek opent met een groepsfoto van tachtig vrouwen in dracht op de dijk bij Spakenburg. De burgermeester staat ergens onopvallend in het midden. Er varen twee botters voorbij, maar in de verte staan moderne windmolens en één van de dames kan elk moment een mobieltje tevoorschijn halen. Kuiven & Kraplappen verhaalt en verbeeldt traditionele zowel als moderne elementen in een bijzonder Nederlands dorp in de éénentwintigste eeuw.

De klederdracht staat symbool voor de sociale samenhang in Spakenburg. De oudere Spakenburgers spreken een dialect waarin geen u-vorm voorkomt. Ze werken allemaal hard en zondags gaan ze samen naar de kerk. Veel van de geportretteerde vrouwen zijn lid van het koor Hosanna. Ze besteden veel aandacht aan hun kleurrijke kledij en gecompliceerde haardracht, maar maken ook gebruik van computers, mobiele telefoons en eigentijdse vervoersmiddelen.

Het project Kuiven & Kraplappen, dat ook bestaat als een expositie van beelden en geluidsfragmenten, is fraai in balans. De foto’s van Verhoeff zijn nuchter, adequaat en niet zonder humor. Hannes Wallrafen maakte subtiele montages van sfeergeluiden met wat zo mooi ‘oral history’ heet. Reinie van Goor schreef een heerlijke tekst: leesbaar, informatief en af en toe hilarisch. Van Goor is een ingewijde en vertelt allerlei aardige details over hoe de Spakenburgse vrouwen in het leven staan. De inleiding is gewijd aan haar moeder die zich altijd in dracht kleedt. Ze beschrijft liefdevol haar ‘bonte karakter’ en maakt snel korte metten met enkele vooroordelen over vrouwen in klederdracht.

Als gezegd, de fotografie in dit boek is vooral informatief. Verhoeff, die eerder boeken publiceerde over Nederland en dan bij voorkeur over zijn directe omgeving (De boomgaard der gelukzaligen, Het wonder van Waterland en Langs het IJsselmeer) heeft voelbaar affiniteit met zijn onderwerp, maar stelt zich dienstbaar op. Fraai zijn de droge beelden van de vrouwen die hun bijzondere kapsel opmaken en (de laatste onderdelen van) hun dracht aantrekken. Curieus de vele inkijkjes, ’s avonds door de goed gelapte ramen van de woonkamers. Verder aandoenlijke beelden van bowlende, gymende, pratende en werkende Spakenburger vrouwen.

Op veel van de foto’s helpen de vrouwen elkaar een handje. Er loopt nog een respectabel aantal dames dagelijks in klederdracht, maar de jongste is inmiddels 59. Als tijdsbeeld een nuttig boek lijkt mij, want alles gaat voorbij. En als verslag van een gemeenschap met een bijzondere samenhang zeker prijzenswaardig.

Kuiven & Kraplappen
fotografie: Bert Verhoeff
geluid: Hannes Wallrafen
tekst: Reinie van Goor
gebonden, 20 bij 25 cm, 124 pagina’s, 81 full color foto’s
met cd waarop 11 geluidsmontages en interview van in het totaal 45 minuten
uitgever: Mets & Schilt
prijs: 25 euro

Voor beelden uit en informatie over het boek, zie: www.bertverhoeff.nl

De reizende tentoonstelling Kuiven & Kraplappen opende in de Melkweg en wordt nog vertoond in Spakenburg (vanaf 3 april), het Zuiderzeemuseum in Enkhuizen en kasteel Groeneveld in Baarn.