Een week geleden is fotograaf Guus de Jong overleden. De Jong was in de jaren ’70 en ’80 van de vorige eeuw een befaamde nieuws- en sportfotograaf. In 1976 hielp hij journalist Hans Knoop bij het opsporen en laten arresteren van oorlogsmisdadiger Menten, in 1978 won hij de Zilveren Camera met een foto van de arrestatie van twee RAF-terroristen. De laatste jaren bouwde hij een roemruchte reputatie op als fel bestrijder van het door jan en alleman publiceren van foto’s zonder toestemming.
De Jong werd op 16 juni 1934 geboren en groeide op in de Staatsliedenbuurt in Amsterdam. Zijn vader was Albert de Jong die aan het einde van de Tweede Wereldoorlog sabotage-acties pleegde achter de Duitse linies. In juni 1945 overleed deze bij een auto-ongeluk in een Canadees militair konvooi. Het vastberaden karakter van zijn vader heeft Guus de Jong ongetwijfeld overgenomen in zijn werk als journalist en fotograaf.
Als fotograaf van het toenmalige nieuwsmagazine Accent ging De Jong met hoofdredacteur Hans Knoop naar Zwitserland, waar zij de oorlogsmisdadiger Pieter Menten opspoorden, die juist daarvoor Nederland was ontvlucht voor dreigende arrestatie door de politie.
In 1978 maakte De Jong zijn met een Zilveren Camera bekroonde foto van de arrestatie van de twee Duitse RAF-leden Schneider en Wackernagel, hier zonder de balkjes voor de ogen zoals die bij de uitreiking van de prijs destijds waren aangebracht om de identiteit van de agenten geheim te houden:
In een jubileumboek van de Zilveren Camera vertelt De Jong over de foto: ‘Het zal elf uur ‘s avonds zijn geweest. Ik had mijn hond uitgelaten. Net weer binnen hoor ik politiesirenes; ik pak mijn auto en ga erachteraan. Gelukkig had ik een mobilofoon met ‘concertgebouwkwaliteit’ en kon ik alle communicatie probleemloos volgen. Kom ik daar aan, zie ik een politieafzetting en agenten met kogelvrije vesten. Dan is het ernst; dan laten ze je heus niet door de linie gaan. Ja, pas als alles afgelopen is… Ik ben toen omgelopen en naderde op zo’n 4 meter afstand. Er werd geschoten en ik hoor “De Jong rot op…” Bleek het te gaan om de arrestatie van twee leden van de Rote Armee Fraktion, de Duitsers Wackernagel en Schneider. Achteraf leuk dat je met zo’n plaat De Zilveren Camera wint.’
De Jong benaderde de laatste jaren met regelmaat de redactie van PhotoQ met tips over schendingen van auteursrecht. Maar ook met klachten over het zijns inziens te lage tarief dat Panorama hem bood (300 euro) voor een reportage van inbrekers in de buurt van zijn woonhuis in Amsterdam-West. Een serie foto’s die waarvoor hem overigens in september 2013 door het politiekorps Amsterdam-Amstelland nog een Verzilverde Pluim is overhandigd ‘voor uw uitzonderlijke optreden’.
Net als andere fotografen die zich sterk maakten voor het naleven van het auteursrecht op hun foto’s, was Guus de Jong een pitbull als het ging om het via de rechter opeisen van schadevergoedingen in een tijd waarin vele burgers het steeds normaler zijn gaan vinden dat een foto algemeen bezit zou moeten zijn. Het maakte hem een held onder fotografen. Maar anderen konden zijn bloed wel drinken. Zo gingen er na zijn dood tweets rond die stellen dat het goed is dat hij overleden is.
Op PhotoQ zijn verschillende zaken na te lezen waarin Guus de Jong zijn gelijk haalde voor de rechter:
• Wanneer een foto een verboden versiering wordt
• Website moet boeten voor verkeerd fotogebruik
• Fotograaf krijgt schadevergoeding na ongevraagd gebruik van beelden
• Bijsnijden ‘handjes van Cruijff’ verboden, 1000 euro schadevergoeding
In mails meldde hij dan triomfantelijk:
‘Ze leren het maar moeilijk om met hun tengels van andermans spullen af te blijven!’
‘Weer gewonnen en zo hoort het ook!’
‘Deze mijnheer zal niet meer zo snel aan een andermans eigendommen komen!’
‘Ook moet hij zijn eigen advocaatkosten nog betalen!’
‘Heel goed! We worden al veel te lang getrapt en vernederd.’
Overigens spanden af en toe anderen een zaak tegen Guus de Jong aan met een beroep op de Auteurswet. Zo vocht Johan Cruijff bijna tien jaar voor het verbieden van het boek Johan Cruyff – de Ajacied, een uitgave die De Jong en schrijver Jaap Visser verzorgden voor Tirion Uitgevers. Uiteindelijk verloor de voormalige voetbalster voor de Hoge Raad.
(PhotoQ: Cruijff bijt in zand in zaak over portretrecht)
Kon Guus de Jong ook genieten? In elk geval wel van de vriendschappelijke band die hij destijds had met Ed van der Elsken, zoals moge blijken uit de opdracht in het Japan-boek dat Van der Elsken aan De Jong schonk:
en correspondentie die Van der Elsken stuurde vanuit Japan:
Sportcolumnist Jaap Visser eerder deze week in Metro: Zal Guus nu niet meer kwaad zijn?