De Amsterdamse fotograaf Hans van der Meer reisde op verzoek van NRC Handelsblad afgelopen zomer kriskras door Nederland. Op zoek naar plekken die herkenbaar Hollands zijn. De resultaten van deze ontdekkingsreis verschenen gedurende vier weken dagelijks op de achterpagina van genoemd dagblad.
De fotograaf had er aardigheid in en heeft veel meer gefotografeerd dan er in die vier weken geplaatst kon worden. Daarom is er nu een boekje.
De 36 foto’s in Achterland zijn door Van der Meer ieder voorzien van een korte tekst. Die teksten zijn vaak bijzonder informatief: over illegale geiten, de Chevrolet Corvette Convertible uit 1962, de Rasentrimmer, de ijsbergslaoogstmachine, de Bike Tree, scootmobieltypes, de paardenmelkerij, zitmaaiers en het overeind zetten van een schaap.
De foto’s (in kleur) tonen ook de Nederlandse obsessie met straatmeubilair. In stadhuizen en stadskantoren bedenken commissies hoe onze straten en pleinen ingericht moeten worden. Zij maken tekeningen, maquettes en andere presentaties en kiezen uit een catalogus de liefst onverwoestbare delen van hun gedroomde inrichting. En wanneer één en ander dan na een langdurige besluitvormingsprocedure zijn beslag krijgt, ziet het er inderdaad net zo uit als op die tekeningen en maquettes: Legoland. In de foto’s van Van der Meer wordt de Nederlandse behoefte aan netheid en overzichtelijkheid extra helder door de manier van fotograferen. Het zijn composities zonder poespas, het hoofdonderwerp staat vaak centraal en groot in beeld en menselijke aanwezigheid blijft tot een minimum beperkt. En nergens is er zwerfvuil te bekennen. Nederland als een uitvergroting van Madurodam.
Boven deze tekst staat de omslagfoto van Achterland met daarop de ijsbergslaoogstmachine. Van der Meer ging ervan uit dat dit futuristisch ogende gevaarte via een satelliet of door een operator achter beeldschermen bestuurd wordt. Maar nee, het blijkt een langzaam over het bouwland schuivende sweatshop, waarin twintig Portugezen ieder driehonderd kroppen sla per uur lossnijden en inpakken.
In het grootste deel van de teksten is Van der Meer zakelijk en informatief, maar wanneer hij het schapeneiland Texel bezoekt, komt er door het aantreffen van een op zijn rug liggend schaap een persoonlijke herinnering boven. Op weg naar school trof de jonge Hans soms een schaap in een dergelijke benarde positie aan. (Er moet ergens in de evolutie van het dier iets mis zijn gegaan, want wanneer het schaap te lang op zijn rug ligt, kan het daaraan overlijden.) Het bleek een geldig excuus om te laat in de klas te verschijnen: ‘Waarom zijn jullie te laat jongens? Schaap overeind gezet meneer.’
Han Schoonhoven
Achterland
Foto’s en teksten: Hans van der Meer
Ingenaaid, 80 pagina’s, 36 foto’s in kleur
Uitgeverij De Verbeelding
ISBN 90 74159 74 5
€ 16,90