Het is een klein, kordaat boekje met een knipoog naar het familiealbum. A Falling Horizon van Heidi de Gier is het resultaat van een jaar lang fotograferen. Een jaar waarin ze kind aan huis was bij het gezin van Hannie de Vos die een boerderij runt op het eiland Sophiapolder in de rivier de Noord ter hoogte van Hendrik-Ido-Ambacht.
Het eiland doet al een eeuw dienst als landbouwgrond, maar dit jaar worden de dijken doorgestoken om het gebied ‘terug te geven aan de natuur’. Dat betekent dat Hannie, de kinderen en de dieren moeten verhuizen naar elders. De Gier, zelf boerendochter en geïnteresseerd in vergankelijkheid, verlies en afscheid, legde hun laatste jaar op en rond het eiland vast. Als ode aan het vrije leven op de Sophiapolder en ter illustratie van de keerzijde van de op het eerste gezicht mooie plannen van Nederlandse natuurorganisaties.
Heidi de Gier maakte niet voor het eerst een serie over ‘dingen die verdwijnen’. Dat maakt fotografie voor haar iets met veel laagjes: registratie, herinnering, intimiteit, houvast. Het onderwerp van A Falling Horizon komt dichtbij haar eigen ervaring van nergens helemaal thuis horen. Een vraag dient zich aan: weet zij dit verhaal tot iets universeels te verheffen? Wat mij betreft is het antwoord daarop ‘Ja’, mede dankzij de feitelijke informatie die journalist Tracy Metz in haar tekst geeft. Metz schrijft bijzonder beeldend. Ze creëert met woorden een bijna visuele inleiding op het leven achter de dijk, het leven van Hannie en haar kinderen. De tekst vormt bovendien een goede aanvulling op de foto’s van De Gier. Als een film trekt het leven op het eiland aan je voorbij. Metzs verhaal wordt ingevuld met de details die De Gier koos. Zij, de fotografe, laat vooral de idylle zien die voornamelijk bestaat uit het rivierenlandschap, dieren, modderige gebouwen, modderige hekken, modderige machines. Vuil dat er niet toe doet: één duik in de rivier (het is er eeuwig zomer) en het spoelt van je af. Het is sterk hoe informatie en emotie worden afgewisseld, elkaar versterken, het gevoel oproepen dat het gezin van Hannie moet hebben. Vuil, wrakken en roest. Hekken die nergens toegang toe verschaffen en aangespoeld spul vormen samen een industriële vanitas.
Dan deze foto: de ogenschijnlijke nonchalance van Hannie op haar hurken tegen een plaat vermolmd hout, de blik op oneindig. Het rood van haar geblokte overhemd herhaalt zich in de rossige vacht van hond Floor. Een lammetje heeft het rechtervoorpootje tegen haar been gezet. Zijn snuit en haar hand raken elkaar, even achterloos als het gebaar waarmee God de mens het leven geeft op het plafond van de sixtijnse kapel. Wie wel eens geprobeerd heeft een lammetje te aaien, weet hoe schichtig ze zijn, weet dus hoe volkomen één Hannie is met haar omgeving en de dieren. Hoe cru lijkt het om hen te scheiden. Maar Hannie zou haar nuchtere aard geen eer aan doen als ze niet ook naar de toekomst keek: ‘Wij zijn al meer bezig met wat voor ons ligt dan met wat we hier achterlaten. […] Ik heb geen zin er ongelukkig van te worden. Ik wil denken: het zal wel weer mooi worden. Vooral voor mensen die het niet van vroeger kennen.’
De vormgeving is niet opdringerig aanwezig. Een harde kaft bekleed met grijsgroen linnen, de titel erin geponst. Lege kaders bieden plek aan foto’s die nooit meer gemaakt kunnen worden. Zoon Daniel, staand in een ondiep stuk van de rivier, siert de voorkant in een kletsnatte korte broek die tegen zijn jongenslijf plakt. Onhandig en vertederend tegelijkertijd. Zijn blik vorsend met iets van ontreddering. Witte randen om de foto’s suggereren het album uit de inleiding. Sommige beelden keren twee maal terug, de ene keer volledig afgedrukt, de andere keer doorschijnend, als een geest uit het verleden.
Fotograaf Rob Hornstra en journalist/filmmaker Arnold van Bruggen maakten samen Empty Land / Promised Land / Forbidden Land over Sochi, de locatie van de volgende Olympische Spelen. Bij de presentatie daarvan vroegen zij zich hardop af of er eerder al een boek was gepubliceerd waarin beeld en tekst gelijkwaardig aan elkaar waren. Wel nu, misschien ervoor nog niet, maar erna zeker wel.
A Falling Horizon
Heidi de Gier
Tekst: Tracy Metz
Fw:, 2011
ISBN: 978-94-90119-09-6
Te bestellen via www.fw-books.nl