Het individu uitvergroot in Minor Details

In het vorige week gepresenteerde boek Minor Details van Annaleen Louwes zijn 33 geconcentreerde portretten opgenomen. De foto’s komen voort uit vier persoonlijke projecten, drie rond één persoon en één over bewoners van een psychiatrisch instituut. Het boek sluit af met dromerige persoonlijke observaties van de auteur K. Schippers.
Het boek opent met twaalf opnamen van Ko Moreau, een buurtgenoot van Louwes. De fotografe heeft hem in 2002 staand, zittend, liggend, met en zonder overhemd gefotografeerd. De reeks ‘Den Dolder’ bestaat uit negen foto’s van bewoners van de Willem Arntz Hoeve. Uit het project ‘Rob K.’ (2006) zijn zes portretten afgedrukt. De laatste serie (uit 2007), eveneens zes opnamen, zijn portretten van de jonge ‘Jaap S.’.

Annaleen Louwes (Nieuw-Schoonebeek 1959) fotografeert in opdracht voor publicaties als Vrij Nederland, De Groene en NRC Handelsblad. Haar manier van werken levert fraaie beelden op voor theatergroepen als Toneelgroep Amsterdam en Fact. Tien jaar geleden portretteerde Louwes een reeks huilende mannen. Dit persoonlijke project had door de compositie nog een enigszins theatraal karakter.

In de portretten van Ko Moreau is haar visie uitgekristalliseerd, het zijn onmiskenbaar foto’s van haar hand. Toen iemand mij vorige week de serie van Jaap S. in Vrij Nederland liet zien, zag ik het direct: die zijn van Annaleen Louwes. De puurheid van de beelden, de aandacht voor een persoon die in het algemeen niet als ‘mooi’, ‘knap’ of zelfs maar ‘leuk’ omschreven zal worden, de verstilling in de pose en andere, moeilijker te duiden kenmerken, maken het haar fotografie.

In de zomer van 2003 logeerde Louwes met haar gezin drie maanden in ‘Het Vijfde Seizoen’, het kunstenaarsverblijf van de psychiatrische instelling in Den Dolder. Zij sloot die periode af met een bescheiden publicatie: ‘Onrustige Studies’. Louwes noemt het in het voorwoord ‘studies van een onrustige fotograaf’. De foto’s uit Den Dolder zijn feitelijk a-typisch binnen Louwes’ vrije werk. Na een inleidende ‘workshop’ portretteerde ze in een relatief korte tijd tien verschillende mensen. Uit deze serie zijn in het hart van het boek negen foto’s opgenomen. Ze zijn kleiner afgedrukt dan de twaalf van Moreau en de daaropvolgende twaalf van Rob K. en Jaap S. Ze ogen inderdaad vluchtiger, minder geconcentreerd dan de series met de drie mannen. Er mist iets.

De moeilijk te definiëren, maar onmiskenbaar sterke samenwerking die de fotografe opbouwde in de drie andere series, is in de Den Dolder-portretten voor mijn gevoel grotendeels afwezig. Die breuk in intensiteit, die ook zichtbaar is in de vormgeving, maakt dit boek voor mij tweeslachtig, een compromis. Louwes is naar mijn mening een begenadigd fotografe, maar wil in dit boek te veel laten zien. Minor Details had een onontkoombaar monument kunnen zijn door de ‘strengheid’ en zuiverheid van de beelden van de drie mannen, maar de reeks kleinere portretten breekt de krachtige uitstraling van deze publicatie.

Han Schoonhoven

Minor Details
fotografie: Annaleen Louwes
tekst: K. Schippers
gebonden, 76 pagina’s, 33 foto’s in kleur en zwart-wit
uitgever: Van Zoetendaal Publishers
ISBN: 978-90-802132-7-2
prijs: 29,50 euro

• Beelden uit de vier series zijn te zien op: www.vanzoetendaal.nl