De enige scheepvaartfotograaf zijn in Rotterdam, hoe werkt dat? Een opgepoetste sleepboot vaart voorbij, op het afgesproken tijdstip, de bemanning in hun beste plunje. Je hebt een havenvergunning en een boot. En je fotografeert het snel groeiende scheepvaartverkeer in die grote Europese haven tijdens de eerste drie decennia van de vorige eeuw. Je bent scheepvaartfotograaf, gevestigd op Katendrecht en je naam is Cornelis Nieuwland.
Schepen zijn varende moeders heb ik ooit bedacht. En ergens klopt dat, volgens mij. Wanneer je inscheept op een Chileense coaster van een meter of zeventig, lijkt dat schip aan de kade nog heel wat. Maar tijdens de ronding van Kaap Hoorn is ie in enen een stuk kleiner. En dan is er weinig anders om je aan vast te houden dan dat schip. Maar dit terzijde.
Er is een boek uitgebracht met foto’s van die Cornelis Nieuwland. Hij specialiseerde zich in het fotograferen van vaartuigen in de Rotterdamse haven. Dat deed hij tussen 1905 en 1930, een periode waarin dat deel van onze delta zich ontwikkelde tot de poort naar Europa. De behoefte, de functie, kreeg vorm. Nieuwland heeft een grote variëteit aan scheepsvormen vast kunnen leggen. En meestal haarscherp.
Erst, koel-, slag-, mailstoom-, vol-, pantser-, vracht-, stoomradar-, zeil- en passagiersschepen. Pakketboten, sleepboten en veerboten. Benevens de motorzeilschoener, viermastbark, kolentransporteur, En ook de stoomijsbreker, motorkotter, drijvende graanelevator, bok, zeetjalk en het stoomjacht. We vinden ze terug in het boek.
Dit is te danken aan Marien Lindenborn, een man met een zwak voor onze maritieme geschiedenis. In 1963 kocht hij van Nieuwlands broer voor 200 gulden een groot deel van Nieuwlands negatievenarchief. Een belangrijk deel daarvan bestond uit glasnegatieven van 13 bij 18 cm. of groter.
Je ziet het aan de drukken: er zijn zoveel opmerkelijke details waarneembaar. De diverse hoofddeksels van de mannen die op een brug de sleepboot van Gemeentewerken het ijs zien breken. De tuigage van de driemaster Barmen, die langs het Holland Amerika kantoor (nu Hotel New York) wordt gesleept. De kinderen op de stoomsleepboot Consolidation die samen met schipper, stuurman en maat poseren voor Nieuwland. Alles haarscherp.
Dit bescheiden boek bestaat voornamelijk uit – goed gedrukte – foto’s. Twee inleidingen leiden u in in de maritieme fotografie en de toenmalige situatie in Rotterdam. Het register beschrijft in zijn beknoptheid toch veel interessante details over de geschiedenis van de geportretteerde schepen.
Cornelis Nieuwland
Haven- en schepenfotografie Rotterdam 1905-1930
foto’s Cornelis Nieuwland
samenstelling: Joop de Jong
teksten:Frits Gierstberg en Ben Maandag
vormgeving: Yvo Zijlstra
gebonden, 17 bij 21,5 cm, 128 pagina’s, ± 70 foto’s in duotone
uitgever: Uitgeverij Diafragma
prijs: € 22,50
meer over het boek: www.uitgeverijdiafragma.nl
artikel met video (op 1.06 foto’s van Nieuwland): www.rijnmond.nl