Zolang als hij fotograaf is, werkt Cary Markerink aan een boek. Bijna zolang, laten we het houden op twintig jaar. Het boek der boeken. Stad en land reisde hij af voor zijn boek. Van wat hij onderweg fotografeerde kreeg nooit iemand iets te zien. Het enige wat een keer is uitgelekt: het boek zou gaan over menselijke falen.
Cary Markerink is tot het gaatje gegaan.
Er mocht niet gefaald worden bij de weergave van menselijk falen. Een moeilijk medium, fotografie, als je iets wilt weergeven. Alleen de buitenkant ziet de fotografie. Sporen, overblijfsels, restanten, vlekken. Fotografie is het medium van de verleden tijd. Dat zou de titel kunnen verklaren die Cary Markerink aan zijn boek heeft gegeven: Memory Traces.
Fotografie kan niet de beslissingen laten zien die tot menselijk falen hebben geleid, Niet de gedachten, niet de processen. Fotografie kan wel de sporen ervan op een rij zetten. Zo heeft Cary Markering het gedaan. Hij reisde de wereld af om ze te verzamelen. Niet de miljoenen kleine flaters, maar de grote. Vietnam, Chernobyl, de Bikini Atol, Berlijn, Nagasaki, Sarajevo.
Dus daar was hij al die jaren mee in de weer. In een adembenemend dagboekfragment beschrijft hij zijn bezoek aan Chernobyl. Door een zwijgzame Oekraïner wordt hij van het vliegveld naar het de plek des onheil gereden. Voor de man zijn auto start, haalt hij een flitspaalmelder te voorschijn en installeert die op het dashboard. Als hij even later uitstapt, bergt hij hem weer op. Je kunt die apparaten geen seconde onbeheerd in je auto laten liggen. Onderweg slaat het ding de hele tijd alarm, maar de chauffeur trekt zich er niets van aan, plankgas rijdt hij over de wegen. Net zoals Cary Markerink zich een dag later niets zal aantrekken van het geknetter uit zijn geigerteller als hij de controlekamer van de kerncentrale fotografeert. Als het lawaai hem begint te irriteren, houdt hij zijn duim op de speaker.
De foto’s in zijn boek zijn als grafstenen. Geen gladde marmeren stenen, maar de half weggezakte, verweerde stenen zoals we kennen van Joodse begraafplaatsen. Mos is er overheen gegroeid, schelpen hebben zich erop afgezet. De foto’s zijn in het boek gebonden, maar op een bepaalde manier liggen ze ook weer los. De foto’s zijn aan alle kanten schoongesneden. De hoogte hebben ze hetzelfde, maar ze veschillen in breedte. Het is moeilijk te omschrijven, taal schiet te kort, taal kan ook niet alles. Wie het boek in de hand neemt, begrijpt onmiddellijk wat wordt bedoeld. Iedere foto zijn eigen grafsteen. Onder die steen ligt een dode gebeurtenis. Die gebeurtenis hebben we achter de rug, al is dat geen geruststelling. Net als met mensen, ze gaan dood, maar er komen steeds nieuwe bij. Zo zal het ook gaan met menselijk falen.
Memory Traces is verpakt in een kartonnen doos. In die doos zitten behalve een groot boek twee kleine boekjes, pocketformaat. Bij zijn omzwervingen in Chernobyl vond Markerink in een verlaten huis een flimpje. Er bleken familiefoto’s op te staan uit gelukkiger tijden. Die foto’s staan in boekje 1.
In boekje 2 een detectiveverhaal over een jongeman die in de fotokunstwereld stuit op moorden, hebzucht en een onverwerkt verleden. Je leest het in één adem uit, Markerink kan meeslepend schrijven, en passant ontvouwt hij zijn visie op fotografie, Tekenend is het moment waarop twee Nederlandse fotografen onder schot worden gehouden door een bende Amerikaanse rednecks. Als ze de camera’s zien die de Nederlanders bij zich hebben, ontsteken de rednecks in woede. Jullie zijn van de pers! Jullie komen ons bespieden! Nee, nee, sidderen de Nederlanders, we zijn kunstfotografen. Wat, kunstfotografen? Kunstfotografen, hahaha! Stelletje mietjes, met jullie soort weten we wel raad!
In alle toonaarden bezingt Memory Traces de wortels van de mens en hoe het falen daarin ligt besloten. In fictie en dagboekfragmenten, in zwartwit en kleur, in in kleinbeeld en 4×5 inch, in zelfgemaakte foto’s en in gevonden foto’s, in taal en in beeld. Wat de toekomst zal brengen laat zich niet moeilijk raden. De vrolijk zwaaidende robot die de fotograaf aantrof in het ontsmettingscemtrum van Chernobyl, is opgebouwd uit lege sigarettenpakjes.
—-
Cary Markerink
Memory Traces
Meer over het boek in de PhotoQ Webshop