Op de maandag dat ik deze foto in een illustratie verwerkte en naar de opdrachtgever stuurde, overleed Frido Troost. Ik wist dat toen niet. Wat Frido achterlaat is zijn fotoparadijs, het Institute of Concrete Matter. Maar zijn archief – museum en winkel tegelijk – is zonder hem slechts materie geworden. De geest ontbreekt.
Die trof je na het aanbellen gewoonlijk vlak achter de oude smederijdeur aan, Frido deed immers altijd eigenhandig open. Daarna taxeerde hij de situatie een moment- het ene oog een tikje toegeknepen- en wist in één oogopslag: die komt op avontuur. En terwijl de adrenaline op de mat al steeg, maakte hij het royale, verlossende armgebaar: Ga je gang.
Zelf de hangmappenlades doorzoeken, de tentoonstelling bekijken, oeverloos in de archiefkast met bruine fotodozen rondneuzen, echte foto’s vasthouden, glazen stereonegatieven in de kijkers schuiven, de boekenkasten aan weerszijden van de ingang doorspitten en tot slot graven in de koffer gevuld met ondefinieerbare snapshots, kortom: op zoek gaan zonder te weten waarnaar. Dat kwam ik doen.
Op de achtergrond zat Frido steevast met bezoekers te bomen, velen zetten bij binnenkomst alvast een fles wijn op tafel klaar. Tijdens zo’n namiddag trok ik Hundertelei Fotokniffe (vert.: kneepjes) uit 1939 van de boekenplank. Ik waande me tijdens mijn grillige speurtocht onbespied, luisterde half naar de gesprekken en bladerde door mijn zwartwit-trofee vol studiotips en belichtingslessen voor de semi-amateur. Ik kon niet meer zonder dit rijk geïllustreerde boek vol foto’s van raadselachtige onderwerpen en met waarschuwende vinger tegen das Gebiet des Kitches – het was gelukkig te koop.
Ineens stond Frido achter me: ‘Hier, echt iets voor jou. Neem maar mee.’ Hoe wist hij dat? In zijn uitgestrekte hand zat een zwartwit-foto in de traditie van Hunderetlei Fotokniffe: een opgerold lapje buigt zich over een stukje stof in een doos heen, waaronder een ander lapje textiel ligt. Onwerkelijke kieren tussen de vloer en de muren, een rafelig ziekbed, maar de zachte belichting werpt prachtige schaduwen. Achter het fotopapier, voelbaar, staat de onbekende fotograaf die destijds van bijna niets een wereld wilde scheppen. En Frido.
Eén van mijn mooiste schoenendoosfoto’s.
Schrijfster en beeldend kunstenaar Margit Willems deelt foto’s met ons uit haar verzameling en die van anderen. Meer fotokeuzes van Willems zijn te vinden op de Facebook-pagina K Wispelaer Zetkrant.