Macht erotiseert, dat is genoegzaam bekend. En macht kan zich in vele gedaanten manifesteren. Fotografe Jacqueline Hassink fotografeerde tafels in directiekamers, automeisjes op autobeurzen, chique paskamers en tempels in Kyoto. Hassinks series zijn nu, en dat is een unicum in dit land, in twee Nederlandse musea gelijktijdig te zien. Daarnaast verscheen kortgeleden een boek met een overzicht van haar projecten.
Het overzichtsboek heet ‘The Power Book’, de tentoonstellingen in Huis Marseille in Amsterdam en in het Nederlands Fotomuseum in Rotterdam vallen beide onder de noemer ‘The Power Show’. ‘Power’ kan vertaald worden in ‘kracht’, ‘macht’ en afleidingen ervan. Het kan verwijzen naar tal van zaken: motorvermogen, lichaamskracht, ‘de kracht van het woord’, intellectuele, financiële en politieke invloed.
Hassinks fotografie heeft voornamelijk betrekking op financiële macht. Zij vertaalt dit thema ondermeer in series met tafels waaraan directies van grote bedrijven vergaderen. De betreffende serie ‘Tables of Power’ (1993-1995) wordt samen met het project ‘Car Girls’ (2002-2007) in Rotterdam gepresenteerd. Huis Marseille exposeert ‘Arab Domains’ (2005-2006), ‘View, Kyoto’ (2004-2007) en ‘Haute Couture Fitting Rooms, Paris’ (2004-nog niet afgesloten).
De ‘Tables of Power’ in Rotterdam bestaat uit een reeks van enkele tientallen foto’s van directietafels en een aantal geheel zwarte oppervlakken. Uit de bijschriften blijkt dat de zwarte ‘foto’s’ de bedrijven vertegenwoordigen waar Hassink geen toegang kreeg. In de aangrenzende ruimte projecteren vier beamers opnamen die Jacqueline Hassink (Enschede 1966) maakte op autobeurzen in Detroit, New York, Parijs, Geneve, Frankfurt, Shanghai en Tokyo. In deze multimediashow (projecties met geluid) wordt een groot overzicht afgewisseld met allerlei deelverzamelingen uit de omvangrijke beeldenreeks van auto’s en vrouwen. De selecties hebben naar mijn smaak iets willekeurigs. Een groot aantal ‘kwartetten’ passeert de revue: automerken, verschillende kledingstijlen, kleuren van de auto’s, functies van de autodames etc. Fotografisch zou je de opnamen kunnen omschrijven als snapshots, waarbij Hassink gebruik maakt van de op de stand gecreëerde opstelling en het aanwezige licht.
De grootste en meest informatieve serie in de Amsterdamse tentoonstelling is
‘Arab Domains’, het project waarin de fotografe toegang kreeg tot de werk- en privé-ruimten van 36 hooggeplaatste vrouwen uit het Arabische bedrijfsleven.
Net als in oudere gelijksoortige series fotografeerde ze de directietafel op het werk en de gedekte eettafel thuis. De veel kleinere series met de haute-couture kleedkamers en de historische Japanse huizen worden in museale maten getoond. Het kost me moeite de detailopnamen van protserige paskamers met macht te associëren. De prachtige Japanse gebouwen waarin steeds de binnen- als de buitenruimte in één beeld is bijeen gebracht verbeelden voor mij eerder het cliché van de traditionele Japanse esthetiek dan het fenomeen macht.
Hassinks rondgang langs al die moeilijk toegankelijke ruimten, de voorafgaande correspondentie en telefoongesprekken, het opbouwen van een netwerk van lobby-erende ingewijden en vervolgens al die opnamen op al die locaties: het is voorwaar een indrukwekkende prestatie op organisatorisch en logistiek niveau. De exposities vinden als gezegd gelijktijdig en gecoördineerd plaats in twee belangrijke Nederlandse foto-instituten. Wanneer je dit werk op haar fotografische merites bekijkt, acht ik zo’n dubbeltentoonstelling met de onvermijdelijke – meestal kritiekloze – media-aandacht wat al te veel eer. Om een alternatief te noemen: twee overzichtstentoonstellingen met series van de drie laatste winnaars van de Prix de Rome fotografie zou mijns inziens een heel wat intrigerender beeld van hedendaagse fotografische standpunten over het voetlicht brengen. In de tweedelige ‘Power Show’ verliest het werk van Hassink de noodzakelijke coherentie, zowel door het geringe verband tussen de series als de manier waarop ze worden gepresenteerd. De obsessieve zoektocht naar iconen van de macht blijkt in boekvorm, met beelden uit alle series en veel achtergrondinformatie, wel tot een interessant document te kunnen leiden.
Han Schoonhoven
The Power Show
Tot en met 24 februari in Huis Marseille,
Keizersgracht 401 in Amsterdam
Tot en met 13 januari in het Nederlands Fotomuseum, Wilhelminakade 332 in Rotterdam
The Power Book
fotografie: Jacqueline Hassink
teksten: Els Barents, Frits Gierstberg en een journaal van Jacqueline Hassink
gebonden, 192 pagina’s, 34 bij 27 cm, 254 foto’s in kleur
uitgever: Chris Boot Books
prijs: 45 euro
• Meer informatie bij de musea: www.huismarseille.nl en www.nederlandsfotomuseum.nl
• De ‘Car Girls’ als webpresentatie: www.jacquelinehassink.com