Jan Banning na tien jaar terug naar Dickson, Malawi

Zoek de verschillen, schrijft Jan Banning in een persbericht. Maar dat gaat nu nog niet. Tien jaar na een spraakmakende reportage die hij met journalist Dick Wittenberg in het dorp Dickson in Malawi maakte, is hij met zijn reisgezel teruggekeerd naar de inwoners die jarenlang financieel zijn ondersteund door krantenlezers die hun verhaal hebben gezien en gelezen. Hoe het er nu uitziet, krijgen we pas later in beeld.

Het persbericht van Banning:

Dit was Dickson (Dickisoni) tien jaar geleden: een doorsneedorp van vijftig huishoudens in het Afrikaanse land Malawi. Gefotografeerd en beschreven, krap vijf jaar nadat de Verenigde Naties in september 2000 hun millenniumdoelen omarmden, waarvan halvering van armoede en honger voor eind 2015 veruit de belangrijkste is.

We maakten kennis met Hammard Andsen, straatarm maar de ‘rijkste’ man van het dorp. Met Margerita Rafael, die 11 van jaar 15 kinderen verloor kort na de geboorte. We keken naar Matrida Radael, een van de vele vrouwen in het dorp die door hun man zijn verlaten. We troffen Luka Eliamu, de enige dorpeling die een boek bezit: Julius Ceasar van William Shakespeare.

Fotograaf Jan Banning portretteerde hen binnenskamers in de grootste – meestal de enige – kamer van hun lemen huis. Omringd door hun schaarse bezittingen. Waardig en uitzonderlijk arm. Journalist Dick Wittenberg beschreef hun dagelijks leven. Hun plannen, hun zorgen, hun schaamte. Hun heroïsche pogingen om een doodgewoon leven te leiden.

Er heerste destijds honger in het dorp. De maïsoogst die voor tachtig procent van het jaarlijks voedsel moest zorgen, was door gebrek aan regen mislukt. Het dagelijks leven liet zien wat de essentie is van alledaagse armoede: gebrek aan keuze, geen controle over het eigen bestaan. Dorpsbewoners konden er niet voor kiezen hun eigen land te bewerken, zodat ze volgend jaar in elk geval te eten zouden hebben.  Honger dwong ze op jacht te gaan naar voedsel. Dorpsbewoners met een zieke baby konden onmogelijk naar de dokter bij gebrek aan geld voor medicijnen. Vrouwen hadden niet de vrijheid om ‘nee’ tegen een man te zeggen. Zijn voedsel, hoe gering ook, zou hun redding zijn.

Publicatie van tekst en foto’s in het maandelijkse magazine M van NRC Handelsblad oogstte ruim 600 ingezonden brieven – een recordaantal voor die krant. Het omslagartikel onder de kop ‘Het gezicht van de armoede’ had lezers diep geraakt. Een spontane inzamelingsactie van lezers leverde bijna 80.000 euro op. Dat geld werd vijf jaar lang gebruikt voor steun aan het dorp, in de vorm van maïs, kunstmest en waterpompen. Dick Wittenberg keerde in die periode acht keer terug naar het dorp. Een commissie van lezers zag toe op zinvolle besteding van het geld.

Nu (23 april 2015), ruim tien jaar later keren Jan Banning en Dick Wittenberg terug naar Dickson/Dickisoni. Vlak voordat de deadline van de millenniumdoelen verstrijkt. Jan Banning zal dezelfde dorpelingen opnieuw binnenskamers portretteren. Weer met hun bezit.

Wat is er veranderd? En waardoor? Wat zijn de consequenties? Wat is het perspectief? Een hoe is het mondiaal gegaan met dat hooggestemde doel: halvering van armoede en honger? Waarom bleef de vooruitgang in Afrika sterk achter? Er lijkt zich opnieuw een hongersnood te ontwikkelen in Malawi. Ook in ‘ons’ dorp? We zullen het zien en lezen, in de tijdschriften One World en De Correspondent – mede dankzij een bijdrage van het Postcode Loterij Fonds voor journalisten.

Voor de foto’s uit juni en november 2004, zie http://www.janbanning.com/gallery/the-face-of-poverty/