Het boek Binnen is het donker, buiten is het licht van journalist Dick Wittenberg en fotograaf Jan Banning komt vandaag of morgen uit. Banning, van wie zo’n vijftig foto’s in het boek zijn afgedrukt, is bepaald niet gelukkig over het productieproces bij deze uitgeverij.
Het boek komt voort uit een bijzonder journalistiek project, dat veel respons kreeg. Wittenberg en Banning verbleven tijdens verschillende bezoeken langere tijd in het straatarme dorp Dickisoni in Malawi. Het verhaal en de foto’s verschenen als ‘feature’ van 18 pagina’s in september 2005 in M, de bijlage van NRC Handelsblad.
Wittenberg en Banning willen duidelijk maken wat structurele armoede betekent, zonder dat er sprake is van een hongersnood, oorlog of andere calamiteiten. Hun bijdrage maakt veel los bij de lezers van de krant: er komen 600 brieven en er wordt een comité opgericht dat 50.000 euro inzamelt.
Fotograaf en journalist bezoeken het dorp meerdere keren, mede om te vertellen en te laten zien wat er in Dickisoni en omgeving verandert door de financiële impuls uit Nederland. Begin 2006 exposeert de Kunsthal het fotografische deel van dit project.
Er worden plannen gemaakt voor een boek en Wittenberg zoekt contact met uitgeverij Atlas. Banning, die met zijn uitgeverij Ipso Facto zelf fotoboeken produceert, weet dat deze uitgeverij geen ervaring heeft met hoogwaardig fotodrukwerk. Hij besluit mee te doen omdat Wittenberg al een contract bij Atlas heeft getekend. Banning stelt voor het boek vorm te laten geven door Peter Jonker, waarmee hij eerder samenwerkte. De uitgever gaat accoord. Tevens regelt hij een subsidie van 5000 euro van Memisa, bedoeld voor verbetering van het drukwerk.
De ontwerper doet voorstellen aan de uitgeverij over papier, raster en verschillende drukkers. Plannen die hij inclusief begroting bij Atlas deponeert. De uitgeverij reageert niet op zijn voorstellen. Wanneer Banning zelf contact zoekt met de directeur en de productiebegeleider, wordt hij aan het lijntje gehouden.
Enige tijd later krijgt hij bericht dat het boek door Atlas’ vaste Italiaanse drukkerij gedrukt zal worden. Bannings wantrouwen groeit, want de door Atlas toegezonden bewijzen van de kwaliteiten van deze drukker doen het ergste vrezen.
Hij ontvangt vervolgens drukproeven die hem in het geheel niet bevallen. Het papier is te dun, te doorschijnend en maakt een ‘plastic’ indruk. Het drukwerk is slecht. De uitgeverij meldt desgevraagd dat het papier niet door een andere soort vervangen kan worden omdat dit vertraging zou opleveren. Banning stelt vast dat de uitgeverij verantwoordelijk is voor de vertraging, door in het begin van het productieproces vormgever en fotograaf maanden aan het lijntje te hebben gehouden.
De uitgeverij belooft nieuwe drukproeven op basis van betere fotovoorbeelden (‘Epson-proeven). Ondertussen werkt Banning aan de publiciteit voor het boek. Hij treedt samen met Wittenberg op in het t.v.-programma ‘Boeken’, zonder dat hij kan vertellen wanneer het boek uiteindelijk verschijnt.
Vorige week maandag krijgt hij uit Italië de laatste drukproeven. Ondanks zijn commentaar is er niets verbeterd. De uitgever is blij met het Memisa-aanbod, maar heeft niets met dat geld gedaan. Banning is van plan het door Memisa aan hem beschikbaar gestelde bedrag terug te storten.
Photoq probeert contact te leggen met Emile Brugman, directeur van uitgeverij Atlas. Na verschillende telefoontjes worden we doorverbonden met een medewerkster van de uitgeverij, die op geen enkele manier wenst in te gaan op de klachten van Banning. ‘Daar heeft u niets mee te maken’, krijgen we te horen. Onze vraag of dat ook het standpunt is van de directeur wordt door haar bevestigd. ‘Geen commentaar dus’, wat uitgeverij Atlas betreft.
Banning is niet verbaasd over deze uitspraak, omdat hij heeft ondervonden ‘dat deze uitgeverij zich kenmerkt door een gebrek aan kennis van en desinteresse voor beeld’.
• Foto’s uit het Dickisoni-project zijn te zien op: www.janbanning.nl
• Reageren? Mail PhotoQ