Afgelopen zondag overleed de fotograaf Joe Rosenthal in zijn woonplaats San Francisco. Hij is 94 jaar oud geworden. Op 23 februari 1945 maakte hij een foto van zes Amerikaanse soldaten die een vlag planten op een heuveltop van het eiland Iwo Jima. Het zou één van de iconen van de Tweede Wereloorlog worden. Joe Rosenthal ontving de Pulitzerprijs 1945 voor deze foto.
De slag om het eiland was het eerste gevecht op Japans grondgebied.
Op die 23ste februari, vier dagen na de invasie, hoorde Rosenthal, fotograaf voor Associated Press, dat er een vlag op de top van Mount Suribachi, een vulkaan aan de zuidzijde van het eiland, geplaatst zou worden. Tijdens de beklimming vertelde een legerfotograaf hem dat de vlag er al stond. Omdat het uitzicht de moeite waard was, klom Rosenthal, in gezelschap van twee fotografen van de marine, verder.
Op de top aangekomen was Rosenthal getuige van een merkwaardig tafereel, waarvan de oorzaak pas veel later bekend is geworden. Er hing al een vlag te wapperen, maar een eindje verderop was een groepje soldaten bezig een -veel grotere- vlag aan een -veel langere- paal te bevestigen. Rosenthal zocht een plekje zo’n twaalf meter ervan verwijderd en bezorgde zichzelf met behulp van wat stenen en een Japanse zandzak een zestig centimeter hoger standpunt.
Tijdens het plaatsen van de vlaggestok door vijf mariniers en een marineman richtte hij zijn zware Speed Graphic camera en maakte één opname, 1/400 seconde, met een diafragma-instelling tussen f 8 en f 11. Omdat Rosenthal niet zeker wist of de foto in orde was, maakte hij nog een stoer portret van de zes soldaten aan de voet van de vlaggemast.
Uit boeken die over deze gebeurtenis zijn verschenen blijkt dat een bevelhebber van de marine de eerste vlag als souvenier had opgeëist. Dat was een kolonel van de mariniers, een legeronderdeel met een eigen taak en geschiedenis, in het verkeerde keelgat geschoten, zodat hij verordeneerde dat er nog diezelfde dag een vlag, die op het hele eiland zichtbaar zou moeten zijn, geplant moest worden.
De slag om Iwo Jima werd pas 31 dagen na deze gebeurtenis beslist. Van de honderdduizend Amerikaanse soldaten die zijn ingezet, sneuvelden er bijna zevenduizend. Onder hen waren vijf van de elf mannen die de beide vlaggen hadden geplaatst. Van de tweeëntwintigduizend Japanse soldaten die het eiland verdedigden, heeft zich maar een klein percentage overgegeven.
De foto werd via het steunpunt van Associated Press in Guam doorgeseind naar de Verenigde Staten waar die op 25 februari in de zondagskranten groot werd gebracht. Het beeld verscheen op 3,5 miljoen posters voor oorlogsobligaties en werd afgedrukt op een veelgebruikte Amerikaanse postzegel. In 1954 onthulde president Eisenhouwer een herdenkingsmonument voor gesneuvelde mariniers bij de militaire begraafplaats in Arlington. Het beeld is een bronzen reproductie van Rosenthals foto. In het twintig ton zware tafereel zijn de soldaten tien meter hoog.