De eerste foto die we te zien krijgen bij de persconferentie van World Press Photo is nog niet de winnaar, maar wel een foto die we niet eerder zagen en die even helder als hard is in zijn boodschap. We zien een marteling: twee mannen (Syrische rebellen in Aleppo) die op een zeer pijnlijke manier een derde (een regeringsinformant) klem houden, plus de schaduw van iemand die een zweep omhoog houdt, klaarblijkelijk om toe te slaan. Het blijft de meest indrukwekkende foto van de bijeenkomst, ook als op het eind de winnende foto uit Gaza op het scherm verschijnt.
De drie niveaus waarop juryvoorzitter Santiago Lyon aangeeft waar een foto je moet raken – je hoofd, je hart en je maag – gelden voor de Aleppo-marteling misschien nog wel meer dan voor de foto van Paul Hansen waarbij Lyon die drie lagen noemt. Lyon vindt ook dat de foto van de Turkse fotograaf Emin Özmen ‘zeldzaam en sterk’ is. Maar het werd geen winnaar, mede omdat het verhaal niet de grote lijn van de oorlog in Syrië weergeeft, aldus de juryvoorzitter, die in het dagelijks leven vice-president en director of fotografie is bij het Amerikaanse persburea AP.
Na twee weken kijken naar tienduizenden foto’s heeft de jury donderdagnamiddag dan ervoor gekozen om de foto uit Gaza tot winnaar uit te roepen. Is het niet de zoveelste foto van de zoveelste begrafenis in de Palestijnse gebieden? Lyon vindt van niet. Hij legt uit dat beeld het clché ver overstijgt door de inhoud en de fotografische kwaliteit (met name de massa mensen die op je afkomt in de nauwe straat en de lichtval).
We zien twee ooms die kinderlijkjes dragen, met iets verder naar achter het stoffelijk overschot van de vader op een baar. Ze zijn op weg naar een moskee voor de begrafenisceremonie. De 2-jarige Suhaib Hijazi en de 3-jarige Muhammad stierven net als hun vader door een Israëlische raketaanval op 20 november 2012. Hun moeder kwam terecht op de intensive care-afedling van een ziekenhuis.
Het Peruaanse jurylid Mayu Mohanna over de winnende foto: ‘De kracht van de foto zit in het contrast van de kwaadheid en het verdriet van de volwassenen met de onschuv van de kinderen.’ En dat past mooi bij de beschrijving van de winnende foto’s door directeur Michiel Munneke van World Press Photo: ‘Verhalen die de wereld verdient om te kunnen zien.’
Dat er toch nog een lichte vreugde ontstaat tijdens de persconferentie heeft te maken met het verschijnen van een winnende portretserie van Stepah Vanfleteren – sterke portretten van zieke Afrikanen – en nog meer als duidelijk wordt dat een Nederlandse fotografe die pas eind december afstudeerde aan de Fotoacademie een prijs heeft gewonnen met een serie portretten over het opgroeien van haar halfbroer Martin: Ananda van der Pluijm.
Beluister hier het telefoongesprek waarin de organisatie aan Paul Hansen meldt dat hij de hoofdprijs heeft gewonnen:
Interview met Paul Hansen in zijn krant Dagens Nyheter: Paul Hansen: Finally I realised the power of the picture
PhotoQ’s Multimedia: World Press Photo 2013: explaining and motivating the jurychoices
De Standaard: Werkloze fotograaf wint prestigieuze prijs met foto die ‘niemand wilde kopen’