Dankzij voorbereidend werk van Eadweard Muybridge en een actuele afronding van de kunstenaar Jeroen Werner lijkt er een geelkuifkaketoe te vliegen door een tunnel in de Amsterdamse Rivierenbuurt.
In de begintijd van de fotografie, het vierde en vijfde decennium van de negentiende eeuw, leunde het medium zwaar op de vormtaal van de schilderkunst. Een belangrijk deel van de fotograferende pioniers was geschoold als beeldend kunstenaar. Zij moesten de specifieke mogelijkheden van de fotografie nog leren herkennen en ontwikkelen. Dat is uiteindelijk aardig gelukt.
Omgekeerd kan het natuurlijk ook: kunstenaars die zich laten inspireren door en citeren uit fotografische bronnen. De afsnijdingen in de schilderijen van Edgar Degas, de collages van de dadaïsten en surrealisten, veel werken van pop-art kunstenaars in het algemeen en die van Andy Warhol in het bijzonder zijn slechts enkele voorbeelden van dit fenomeen.
In een half september 2004 gepresenteerd project van de beeldend kunstenaar Jeroen Werner (Amsterdam 1960) zet hij het werk van de negentiende eeuwse fotograaf en wetenschapper Eadweard Muybridge naar zijn hand. Muybridge maakte gebruik van de fotografie om bewegingen van mens en dier vast te leggen.
Eén van zijn series, The Flight of the Sulpher Crested Cockatoo (de vlucht van de geelkuifkaketoe), heeft nu een plaats gekregen in de tunnel die de Amsterdamse Rivierenbuurt verbindt met het Maarten Luther Kingpark. De tunnel is 37 m lang en aan weerszijden zijn 27 panelen geplaatst: twee series van 14 min één op de plaats van de trap.
De verschillende stadia van de vlucht zijn in zwart-wit op grote emaillestalen platen afgedrukt. Bij het passeren van de tunnel met een bepaalde snelheid ontstaat er de beweging van een vogel in vlucht. De zuilen in het midden dienen als stroboscopisch breekvlak. Voor fietsers (en hardlopers) lijkt het alsof de kaketoe met hen mee door de tunnel vliegt.
Jeroen Werner heeft een fascinatie voor optische raadsels. Hij maakt gebruik van de contrasterende dieptewerking van kleuren en mechanisch veroorzaakte virtuele spiegelingen en projecties om de kijker de werking van oog en hersenen aan den lijve te laten ondervinden. Zijn presentaties verbazen het publiek en maken hen nieuwsgierig naar de werking ervan.
De kunstenaar is uitgenodigd om op 13 november tijdens een studiedag over Muybridge dit project en zijn optische preoccupatie nader toe te lichten. Zijn werk is tussen 13 oktober en 11 december te zien tijdens de expositie Eadweard Muybridge: Moving On in Kingston bij Londen, de plek waar Muybridge werd geboren en 100 jaar geleden overleed.
• Meer informatie over tentoonstelling en conferentie: www.pennyschoolgallery.net.
• Het California Museum of Photography heeft een groot aantal studies van Muybridge geanimeerd en op haar website geplaatst.
Via de index van deze pagina krijg je toegang tot negenennegentig korte filmpjes die zijn ontstaan door de individuele foto’s in regelmatige intervals achter elkaar te plaatsen. De foto’s en films van wandelende en werkende mensen alsmede paarden, olifanten, leeuwen, tijgers, gieren en kaketoes blijven ook in ons huidige high-tech-tijdperk bijzonder intrigerend.
Han Schoonhoven