Afgelopen maandag kreeg fotograaf Klaas Koppe, roemrucht voorvechter van auteursrecht, de Pictorightprijs uitgereikt. PhotoQ publiceert zijn toespraak en die van Pictoright-voorzitter Gerrit Jan Wolffensperger. Koppe: ‘Ik ben helemaal niet blij met deze prijs. Vooral omdat dit een prijs is waar geen creatieve prestatie voor is geleverd, maar omdat dit een prijs is voor het verzet tegen een onrecht dat steeds groter lijkt te worden: de inbreuk op het auteursrecht.’
Inleiding door Pictoright voorzitter Gerrit Jan Wolffensperger:
Dames en heren,
In het voorjaar van 2011 heeft het bestuur van Pictoright besloten tot het instellen van een Pictorightprijs.
De prijs zal worden toegekend aan iemand die zich het afgelopen jaar, of de afgelopen periode, op buitengewone wijze heeft ingezet voor het auteursrecht, en met name de handhaving daarvan, voor visuele makers.
Aan de prijs zijn geen geldsommen verbonden, het gaat om de eer, de erkenning, en de winnaar ontvangt een speciaal ontworpen kunstvoorwerp.
De prijs wordt uitgereikt op de jaarlijkse aangeslotenenvergadering, en dit is dus de eerste keer dat dat zal gebeuren.
En nu vraagt u zich natuurlijk popelend af aan wie dat zal gebeuren.
Hoewel veel makers het auteursrecht belangrijk vinden, zijn er maar enkelen die altijd consequent hun rechten ook daadwerkelijk handhaven. Waarbij velen uit gemakzucht, onwetendheid of vrees voor de opdrachtgever het er maar bij laten zitten, zijn het juist deze makers die principieel voor hun rechten (en daarmee ook voor die van anderen!) opkomen.
Juist bij nieuwe gebruiksmogelijkheden, zoals op het internet, komt dat het duidelijkst naar voren.
Zo was dit ook het geval bij de digitaliseringsprojecten, waarbij u moet denken aan archieven die worden gedigitaliseerd en voor het publiek toegankelijk worden gemaakt.
Fotograaf Klaas Koppe was een van de eersten die ons attendeerden op de website van DBNL.
Op deze website waren vele afbeeldingen, voornamelijk foto’s, zonder toestemming geplaatst.
In eerste instantie werd hier naar gekeken als een “’normale”’ inbreuk.
Maar al vrij snel werd duidelijk dat het om zo’n omvangrijke hoeveelheid materiaal ging dat besloten werd om dit projectmatig te benaderen. Uiteindelijk heeft dit geresulteerd in de overeenkomst met DBNL, die hopelijk de eerste in een reeks van vele zal blijken te zijn geweest.
Inmiddels zijn overeenkomsten gesloten met de Koninklijke Bibliotheek en het Nationaal Archief, waardoor Nederland op dit punt voorop loopt in Europa.
Het is de vasthoudendheid van makers als Klaas Koppe geweest die Pictoright heeft aangespoord, en later gesteund om tot dit resultaat te komen.
Klaas heeft Pictoright daarbij steeds kritisch gevolgd, en zal dat blijven doen, heeft hij ons verzekerd.
Niet altijd makkelijk, maar wel zeer belangrijk.
Uiteraard waren er ook nog anderen, die zaken bij Pictoright aankaartten, gelukkig maar, maar dit jaar gaat de eerste Pictorightprijs naar Klaas Koppe.
Dankwoord Klaas Koppe.
Ik ben helemaal niet blij met deze prijs.
Vooral omdat dit een prijs is waar geen creatieve prestatie voor is geleverd, maar omdat dit een prijs is voor het verzet tegen een onrecht dat steeds groter lijkt te worden: de inbreuk op het auteursrecht.
Maar ik wil niet ondankbaar lijken en daarom wil ik de volgende mensen bedanken:
-de directeur van het museum, die in een kort geding een dwangsom kreeg opgelegd en tegenover het ANP verklaarde dat het ‘gezeur van een fotograaf’ was en die vervolgens al mijn foto’s in een kluis opborg om te voorkomen dat hij ooit een dwangsom zou moeten betalen. Saillant detail, zijn advocaat, de landsadvocaat, belde kort daarna op of ik voor zijn kantoor wilde fotograferen.
Ik wil bedanken:
-de antiquaar, die foto’s verkocht die gestolen waren uit het NRC-AD archief.
Als het om fietsen zou gaan, zou de politie zeggen: Als U een fiets voor 15 gulden koopt op die brug in Amsterdam, dan mag U veronderstellen dat die fiets gestolen is.
Ik wil bedanken:
-de digitale bibliothecaris die mij in 2004 meedeelde dat er uit principe niet betaald wordt voor foto’s op internet
Ik wil bedanken
-de veilingmeester die een schrijversfoto als reclame gebruikte om een hele inboedel te veilen en die na een lange, dure weg veel betaalde, met het beding dat schikking en bedrag niet in de openbaarheid zouden komen
ik wil bedanken
-de literaire agent die mij mailde:
Beste Klaas, je bent echt de enige fotograaf die zo lastig doet over een fotootje op een website. We halen ze er METEEN af en betalen echt niks. Al die andere fotografen rekenen niks voor websites van (min of meer) collega’s.
Ik wil ook echt NOOIT MEER een foto van jou op onze site of waar dan ook. De rekening verscheur ik en ik wens er ook niet over te corresponderen.
en de volgende dag schreef deze literair agent:
Beste Klaas,
Ik vind het werkelijk stuitend om te zien hoe jij dit oplost. Ten eerste vraag je belachelijke bedragen voor fotootjes die gemaakt zijn in de jaren ’80 en die op postzegelformaat op de website van een andere kleine zelfstandige in het boekenvak afgebeeld stonden (ja we hebben ze er meteen afgehaald). Ten tweede vind ik het feit dat je maar meteen dezelfde dag een advocaat op me afstuurt, nóg stuitender.
Daarbij komt dat alle andere fotografen die fotootjes kosteloos (en in goed overleg) afstaan.
Nu ga ik je rekening heus wel betalen als ik dan wel echt voorgoed van je af ben en nooit meer iets met jou te maken hoef te hebben. Dit houdt mede in:
– dat we geen kranten en bladen meer naar je zullen doorsturen
– dat ik jou ook niet meer uitnodig voor boekpresentaties
– dat ik ons gehele netwerk op de hoogte breng van jouw manier van werken (zie ook het Cultureel Supplement van NRC morgen hierover). Ik kan je nu al zeggen dat velen het met me eens zullen zijn.
Al deze mensen wil ik bedanken, en ik zal vast mensen vergeten zijn,
al schieten mij nu nog drie uitgevers te binnen, maar dat moet men mij maar vergeven, al die mensen wil ik bedanken omdat zij deze zachtaardige, menslievende fotograaf kwaad hebben gekregen en er dus voor hebben gezorgd dat ik de eerste Pictorightprijs mag ontvangen.
Met die waardering door collega’s ben ik heel blij.
Amsterdam, 20 juni 2011
Eerder nieuwsberich top PhotoQ: Pictorightprijs voor Klaas Koppe