De Noorderlicht-organisatie heeft een boek samengesteld over minder bekende kanten van de stad Groningen. Vanaf 2001 verleende zij opdrachten aan vijf fotografen: Anders Petersen, Antoine d’Agata, Ken Schles, John Davies en Adrienne van Eekelen. Het project werd in het najaar van 2004 afgerond met de publicatie van het boek Land van Belofte.
Bij de officiële opening van de nieuwe Noorderlichtgalerie in juli van dit jaar vormen de vijf series de eerste tentoonstelling.
Het idee, de achterliggende gedachte is mooi. Laat vijf (internationaal) gereputeerde fotografen los in de hoofdstad van Groningen (Groningen) en respecteer hun vakmanschap. Combineer de foto’s met teksten van locale literatoren en deskundige inleiders, zorg voor een innovatieve vormgever, regel een voorwoord van de burgermeester en druk en bindt zo goed als mogelijk is.
Het is echter ook een aanpak met valkuilen: de relatief korte tijd waarin de fotografen hun werk moeten doen, de totale vrijheid in de opdrachtomschrijving, het grote aantal medewerkers en daaruit voortvloeiende enorme reeks interacties leidden tot veel risicomomenten bij de productie van dit boek.
Het boek opent met een nachtelijke serie van Adrienne van Eekelen over parkeergarages en straten. De ongepolijste, impressionistische zwart-wit fotografie geeft een eigenzinnig beeld van de Groninger binnenstad, maar vooral van de zeer karakteristieke aanpak van de fotograaf.
Anders Petersen sluit het boek af met een beeldenreeks die eveneens zeer kenmerkend is voor zijn werkwijze. Deze Zweedse fotograaf heeft zijn roem te danken aan een serie over een Hamburgse doordrinkerskroeg: Café Lehmitz. Petersen ontmoette Groningers in de hoerenbuurt, het winkelcentrum, diverse kroegen en op een bankje tegen de muur van de kerk. De foto’s die dit opleverde vormen mijns inziens het meest intense en daarmee meest geslaagde deel van Land van Belofte. De projecten die tussen deze twee series zijn opgenomen vind ik een stuk minder interessant.
De bleke stadsgezichten (in grijs-wit) van John Davies zijn op een enkele uitzondering na slaapverwekkend. De serie wordt afgewisseld met kleurenplaatjes van personen die in de deuropening van het Groninger station zijn gefotografeerd. De drie pagina’s met steeds negen foto’s storen volgens mij eerder dan dat ze iets toevoegen.
Ken Schles is een veel bejubelde fotograaf uit New York.
Zijn reputatie werd in één klap gevestigd met een boekpublicatie: Invisible City uit 1990. Het is de weerslag van een meerjarig project over de toen woeste Lower East Side van Manhattan. De straat- en cafétaferelen die Schles overdag in Groningen fotografeerde, lijken wel door een ander te zijn gemaakt: ze blijven ver verwijderd van de kracht van de beelden in Schles’ magnum opus. De beslissing van de vormgever om ze achter elkaar op pagina’s van 10 bij 13 centimeter af te drukken draagt niet bij aan de continuïteit van dit boek en frustreert het kijkplezier.
Antoine d’Agata staat bekend als de kampioen van de zelfkant. Jarenlang fotografeerde hij zijn ervaringen met drinkers, junkies en prostituees. D’Agata participeerde nadrukkelijk in hun leven en ontzag zichzelf niet. Zijn lichaam kon dat niet maar aan en hij besloot uitsluitend overdag te gaan werken. Zijn nieuwe aanpak leidt tot een merkwaardig resultaat. Hij fotografeerde Groningers ten voeten uit en monteerde hen digitaal in opnamen van non-descripte gevels. Het resultaat heeft een nadrukkelijk artificieel karakter, maar intrigreert ook.
Het pleit voor de samenstellers van Land van Belofte dat zij zo respectvol met fotografen omgaan en hen alle ruimte geven. Maar dat is gelijk ook de makke van dit project. Bij een dergelijk ingewikkeld proces van opdrachten verlenen, begeleiden, beelden selecteren, combineren en publiceren is mijns inziens een strakke regie vereist. Het is nu vooral een curieus boek geworden, met hoogte- en dieptepunten, terwijl een dergelijke inspanning met wat minder idealisme en wat meer sturing ook een echt goed boek op had kunnen leveren.
Han Schoonhoven
Land van Belofte
Fotografie: Adrienne van Eekelen, Antoine d’Agata, John Davies, Ken Schles en Anders Petersen
Teksten: Jacques Wallage ,Tommy Wieringa, Gerrit Krol, Peter Middendorp, Ruben Van Gogh, Bart FM Droog, Frits Gierstberg, Eddy Marsman, Jurjen van der Meer en Pim Milo
Gebonden, 220 pagina’s, 150 foto’s in zwart-wit en kleur
Uitgever: Noorderlicht/Aurora Borealis
Prijs: 35 euro
• Meer informatie: www.noorderlicht.com