Lief en leed uit Tilburgse familie-albums

Joep Eijkens ken ik van Ria van Dijk. Eigenlijk is het andersom: ik ken Ria van Joep. Hij was de eerste die begreep dat de schiettentfoto’s van Ria uitstegen boven het Hema-mapje waarin ze zaten. Joep ging ermee de hort op. Nu liggen ze zoals bekend bij het Stedelijk Museum in de kelder. Dat mag een wat uitgerangeerde locatie lijken, niet Ria’s mapje. Iedere keer dat ze op de kermis raak schiet, wordt het mapje in de kelder geopend en komt er een pola bij.
Het is geen toeval dat Joep Eijkens op de foto’s van Ria van Dijk stuitte. Hij komt al jaren bij Tilburgenaren over de vloer en snuffelt in dozen en albums naar foto’s. Van dit foto-antropologisch speurwerk is onlangs een bundeling uitgekomen: Tilburgs familie-album, Daarin wordt het levensverhaal vertelt van 55 families in woord en beeld.

‘Erg trouwlustig zijn ze bij Van Roestel nooit geweest’ schrijft Joep Eijkens de eerste zin over een familie van priesters, kloosterlingen en vrijgezellen.
‘In het grote roodbruine familie-album van Ad en Mies Venmans-van der Ven zit een fotootje dat kapot is’, opent hij een verhaal met een foto die jarenlang in een portefeuille heeft gezeten.

Eijkens schrijft helder en invoelend. Hoe de kaarten geschud zijn, de speling van het lot, in ieder leven weer anders. Toch herken je jezelf terug in de verhalen uit Tilburgs familie-album. In wat had kunnen zijn, in wat jou niet is overkomen, anderen wel. In wat je wel is overkomen, anderen niet. Zoals ze door Joep Eijkens worden geopend, verbinden familie-albums het lief en leed van onbekende levens aan elkaar.

‘Frans van de Sanden behoort tot de mensen die de publicatie van dit boek helaas niet hebben mogen meemaken’, begint hij over een man het grootste deel van zijn leven tussen de dieren doorbracht van het Tilburgs Natuur Dierenpark. Wanneer een leeuwin een welp verstoot, weet Frans het dier onder te brengen bij een slachter. Vlees zat. Als de leeuw groter wordt, houdt de slachter tijdens het voeren een bezem bij de hand.

In 1977 wordt het Tilburgs Natuur Dierenpark gesloten. Frans gaat werken als bewaker bij Safaripark Beekse Bergen. Daar werd hij op een nacht in elkaar geslagen door stropers. Zijn schoonzus Toos maakt een nachthemd voor zijn vrouw Willeke, lila plissé en zwarte kant. Frans heeft ‘s nachts buiten de deur even niets meer te zoeken.

Elke familie, elk levensverhaal zijn eigen plek, de meeste twee pagina’s, sommige vier. Joep Eijkens heeft de verleiding kunnen weerstaan om de mooiste foto’s uit de albums te selecteren en bij elkaar te zetten. Dan zou zijn boek een rariteitenkabinet zijn geweest van grappige oude foto’s. Dit boek is een bundeling levensverhalen. Dat is de fotografie, dat wonder van geheugen en leugen, alleen maar ten goede gekomen. Een boek waar ik onverwacht blij van ben geworden. Niet omdat de levens die erin beschreven worden zo vrolijk verlopen. Omdat je dat van jezelf kunt delen met dat van onbekenden. Wat een troost. Een simpel idee, een stapel familie-albums uit een willekeurige stad, in een sterke vorm gegoten. Zoals met alles dat raak is, denk je: waarom is dat niet eerder gedaan.

Joep Eijkens: Tilburgs familie-album
22,50 euro

Bestel bij bol.com:

Tilburgs Familiealbum
Tilburgs Familiealbum
Eijkens, J.

Eerder op PhotoQ over RIa van Dijk
Hans Aarsman schreef er ook over in Koekerd